асцерага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак., каго-што.
Быць асцярожным, берагчыся, засцерагаць сябе ад каго-, чаго-н., пазбягаць чаго-н.
А. прастуды.
|| зак. асцерагчы́ся, -рагу́ся, -ражэ́шся, -ражэ́цца; -ражо́мся, -ражаце́ся, -рагу́цца; -цяро́гся, -церагла́ся, -ло́ся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асцерага́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
асцерага́юся |
асцерага́емся |
| 2-я ас. |
асцерага́ешся |
асцерага́ецеся |
| 3-я ас. |
асцерага́ецца |
асцерага́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
асцерага́ўся |
асцерага́ліся |
| ж. |
асцерага́лася |
| н. |
асцерага́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
асцерага́йся |
асцерага́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
асцерага́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
асцерага́цца несов. остерега́ться, оберега́ться; опаса́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асцерага́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Прымаць якія‑н. меры перасцярогі; быць асцярожным. У той дзень была галалёдзіца, тратуары зрабіліся слізкімі, і Валіку прыходзілася ўвесь час асцерагацца, каб не пакаўзнуцца. Жычка. — Ах, сынок, ці ж так можна? Асцерагайся, не лезь на ражон! — маліла маці і несла то вішань, то свежага малака, то ягад. Карпюк. // каго. Быць асцярожным у сваіх адносінах з кім‑н.; пабойвацца каго‑н. Падпольнае і партызанскае жыццё навучыла яго [Косцю] асцерагацца ворага, не падпускаць яго да сябе. Якімовіч. Князь.. славіўся адвагай і вельмі запальчывым характарам, і.. яго асцерагаліся. Самуйлёнак. А Грышка, дык той проста лічыў Казюка не сваім хлопцам і казаў усім асцерагацца яго. Чарот.
2. чаго або з інф. Устрымлівацца ад чаго‑н., пазбягаць чаго‑н. з перасцярогі. Асцерагаліся партызаны да пары да часу выдаць свой баявы сакрэт. Лынькоў. Сотнікаў адчуваў, як проста было ператварыцца з напарніка ў абузу, і найбольш асцерагаўся менавіта таго, хоць і ведаў, што калі здарыцца найгоршае — выйсце для сябе знойдзе сам, не абцяжарыць нікога. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
остерега́ться асцерага́цца, сцерагчы́ся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
опаса́ться несов. апаса́цца, асцерага́цца, сцерагчы́ся, бая́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асцерагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся, ‑рагуцца.
Зак. да асцерагацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасцерагчы́, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; -цяро́г, -церагла́, -ло́; -церажы́; -цярэ́жаны; зак., каго (што).
Даць параду асцерагацца чаго-н., папярэдзіць.
П. аб небяспецы.
|| незак. перасцерага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стере́чься
1. прост. сцерагчы́ся; (остерегаться) асцерага́цца; (беречься) берагчы́ся;
2. страд. сцерагчы́ся, пільнава́цца; см. стере́чь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пільнава́цца, -ну́юся, -ну́ешся, -ну́ецца; -ну́йся; незак.
1. чаго. Знаходзіцца паблізу чаго-н., не адыходзіцца.
П. хаты.
2. каго. Хадзіць следам за кім-н., трымацца каго-н.
П. бацькі.
3. чаго. Удзяляць увагу чаму-н.
П. гаспадаркі.
4. чаго. Прытрымлівацца чаго-н., кіравацца чым-н.
П. правіл, дысцыпліны.
5. Асцерагацца, быць уважлівым.
Пераходзячы дарогу, трэба п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)