асвяжа́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
асвяжа́юся |
асвяжа́емся |
| 2-я ас. |
асвяжа́ешся |
асвяжа́ецеся |
| 3-я ас. |
асвяжа́ецца |
асвяжа́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
асвяжа́ўся |
асвяжа́ліся |
| ж. |
асвяжа́лася |
| н. |
асвяжа́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
асвяжа́йся |
асвяжа́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
асвяжа́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
асвяжа́цца несов., возвр., страд. освежа́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асвяжа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да асвяжыцца.
2. Зал. да асвяжаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асвяжы́цца, -вяжу́ся, -вяжы́шся, -вяжы́цца; -вяжы́мся, -вежыце́ся, -вяжа́цца; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Стаць свежым (у 3 і 5 знач.), свяжэйшым.
Паветра асвяжылася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аднавіцца, паднавіцца.
Веды асвяжыліся.
3. Аднавіць свае сілы, бадзёрасць (на свежым паветры, пасля купання і пад.; разм.).
А. ў рэчцы.
А. халодным напіткам.
|| незак. асвяжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. асвяжэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
освежа́ться возвр., страд. асвяжа́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асвяжэ́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. асвяжаць — асвяжыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. асвяжацца — асвяжыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асвяжы́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
асвяжу́ся |
асвяжы́мся |
| 2-я ас. |
асвяжы́шся |
асвежыце́ся |
| 3-я ас. |
асвяжы́цца |
асвяжа́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
асвяжы́ўся |
асвяжы́ліся |
| ж. |
асвяжы́лася |
| н. |
асвяжы́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
асвяжы́ся |
асвяжы́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
асвяжы́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
купа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Апусціўшыся ў ваду, абмывацца, плаваць, асвяжацца.
К. ў моры.
2. перан., у чым, ад чаго. Мець, скарыстоўваць чаго-н. залішне многа, цешыцца ад чаго-н.
К. ў грашах.
К. ў шчасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ветрыцца 1 ’праветрывацца, сушыцца’ (Нас.). Да ветрыць 1 тое ж польск. wietrzyć się ’праветрывацца’; ’падпадаць пад дзеянне свежага паветра’, серб. ве̏трити се ’тс’.
Ветрыцца 2 ’прастуджвацца, асвяжацца’ (Нас.). Да ветрыцца 1.
Ветрыцца 3 ’хадзіць без справы, бадзяцца, швэндацца’ (карэліц., Янк. Мат.). Да дзеяслова ветрыцца 1, у якога павінна было быць таксама значэнне ’знаходзіцца на паветры’ → ’псавацца пад уздзеяннем ветру’ → ’быць ветраным, легкадумным, ветрагонам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
купа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Апусціўшыся ў ваду, абмывацца, плаваць, асвяжацца. Купацца ў рацэ. □ З тысяч і тысяч людзей на пляжы купаліся толькі рэдкія адзінкі. Лынькоў. // Апускацца ў што‑н. вадкае, сыпкае. Свінні купаюцца ў лужыне. □ Стаяла на пагодзе. Млелі і купаліся ў гарачым пяску куры. Адамчык.
2. перан.; у чым. Мець, скарыстоўваць чаго‑н. залішне многа. У малацэ купаецца. □ — Правільна... Яна вунь у грашах купаецца, не ведае, што на сябе апранаць, — столькі трантаў. Мыслівец. // Цешыцца, мець асалоду ад чаго‑н. Некалькі дзён думкі яе [Зоські] купаюцца ў сонечных хвалях радасці: Сымонка яе не забыў. Бядуля.
•••
Купацца ў крыві — учыняць масавыя забойствы, пакаранні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)