артыле́рыя

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. артыле́рыя
Р. артыле́рыі
Д. артыле́рыі
В. артыле́рыю
Т. артыле́рыяй
артыле́рыяю
М. артыле́рыі

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

артыле́рыя, -і, ж.

1. Агнястрэльнае ўзбраенне (гарматы, гаўбіцы, мінамёты і пад.).

Супрацьтанкавая а.

Цяжкая а.

2. Род войск з такім узбраеннем.

Служыць у артылерыі.

3. Навука, якая вывучае тэхніку агнястрэльнай зброі (гармат, гаўбіц і пад.) і яе прымяненне.

|| прым. артылеры́йскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

артыле́рыя ж. артилле́рия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

артыле́рыя, ‑і, ж.

1. зб. Від узбраення, якое складаецца з гармат розных канструкцый і калібраў. Самаходная, процітанкавая, зенітная артылерыя. Цяжкая, дальнабойная, рэактыўная артылерыя.

2. Род войск з такім узбраеннем. Служыць у артылерыі.

3. Навука пра будову і дзеянне гармат, а таксама пра іх выкарыстанне ў баі.

[Фр. artillerie.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Артыле́рыя. У XIX ст. (Гіст. лекс., 245) ці пач. XX ст. (Гіст. мовы, 2, 148) з рус. (Крукоўскі, Уплыў, 82; Курс. суч., 166), дзе з 1695 (Шанскі, 1, А, 149–150; Фасмер, 1, 89). Яшчэ Тацішчаў лічыў, што гэта слова з польскай ці лацінскай (Вінаградаў, Очерки, 58). Магчыма, што слова было вядома ў беларускай і раней XIX ст.; у польскай мове яно з’явілася не раней XVII ст., як і ў нямецкай. Крыніцай польскага слова магло быць франц. artillerie (SWO). На іншыя магчымыя крыніцы рускага і польскага слоў указвае Біржакава, 102, у сувязі з рознымі фанетычнымі варыянтамі рускага слова ў канцы XVII — пачатку XVIII ст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

проціта́нкавы, -ая, -ае.

Які дзейнічае супраць танкаў, абараняе ад танкаў.

Процітанкавая артылерыя.

П. роў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дальнабо́йны, -ая, -ае.

Прызначаны для стральбы на далёкую адлегласць.

Дальнабойная артылерыя.

|| наз. дальнабо́йнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

артилле́рия артыле́рыя, -рыі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узмацні́ць, -мацню́, -мо́цніш, -мо́цніць; -мо́цнены; зак., што.

Зрабіць мацнейшым.

У. гук.

Артылерыя ўзмацніла агонь.

У. выхаваўчую работу.

|| незак. узмацня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. узмацне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дывізіённы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дывізіёна. Дывізіённая артылерыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)