а́ркуш, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Стандартны (тонкі, плоскі) кавалак паперы.
А. са сшытка.
2. Адзінка вымярэння аб’ёму друкаванага тэксту (спец.).
○
Аўтарскі аркуш — 40000 друкарскіх знакаў з прабеламі.
|| прым. а́ркушны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а́ркуш
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
а́ркуш |
а́ркушы |
| Р. |
а́ркуша |
а́ркушаў |
| Д. |
а́ркушу |
а́ркушам |
| В. |
а́ркуш |
а́ркушы |
| Т. |
а́ркушам |
а́ркушамі |
| М. |
а́ркушы |
а́ркушах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
а́ркуш м. лист;
○ а́ўтарскі а. — а́вторский лист;
друкава́ны а. — печа́тный лист
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
а́ркуш, ‑а, м.
Стандартны кавалак паперы, кардону, фанеры і пад. Аркуш ватмана, кардону. □ Пракоп раздаў аркушы паперы ў косую лінейку, агрызак хімічнага алоўка. Грахоўскі. Ля сцяны стаяў вялікі аркуш фанеры. Лупсякоў. [Собіч] браў то адны карткі, то другія, запісваў на аркушах паперы лічбы, паціскаў плячыма, дзівіўся. Скрыган. Аўгіння пацела над літарамі. Аркуш паперы здаваўся ёй велізарным жытнім полем, якога яна не здолее зжаць. Бядуля.
•••
Аўтарскі аркуш — адзінка вымярэння аб’ёму літаратурнага твора, роўная 40 000 друкарскіх знакаў.
Друкаваны аркуш — шаснаццаць старонак друкаванага тэксту як адзінка вымярэння аб’ёму кнігі.
[Польск. arkusz з лац. arcus— дуга.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
А́ркуш 1 ’ліст паперы, шкла, бляхі’ (БРС), аркгушъ, аргушъ (Нас.). Укр. а́ркуш, рус. дыял. арку́ш, польск. arkusz ’тс’. Ст.-бел., ст.-укр. аркушъ з XVI ст., як і польскае. Канчатковая крыніца лац. arcus ’дуга’, адкуль — ’сагнуты ліст’ (Вясноў, Бел. лекс., 35) праз польскую ў беларускую. Памылкова сцвярджэнне, быццам аркуш увайшло ў беларускую мову ў пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 259) не толькі таму, што слова ўстойліва адзначаецца ў старабеларускай мове і дыялектах, але і таму, што яно фіксуецца ў слоўніках XIX ст. (Шпіл., Мядзв.); ніякіх падстаў для паўторнага запазычання гэтага слова не было.
А́ркуш 2 ’пасхальны артас’, г. зн. ’пасвячоны хлеб’ (Мядзв.). Укр. дыял. а́ркуш ’тс’. Форма аркуш вынікла як скажэнне артус (гл.), магчыма, не без уплыву аркуш 1. Гл. артус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аркуш, ліст
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
а́ўтарскі а́вторский;
○ а. а́ркуш — а́вторский лист
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
а́ўтарскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да аўтара, належыць яму. Аўтарскі тэкст. Аўтарская задума. Аўтарскае права.
•••
Аўтарскі аркуш гл. аркуш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрэ́мзаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што (разм.).
1. Пакрыць рознымі штрыхамі, неакуратна спісаць.
С. чысты аркуш паперы.
2. Зрабіць многа правак, закрэсліць у многіх месцах.
Рэдактар скрэмзаў артыкул.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расфальцава́ць
‘зрабіць фальц (расфальцаваць аконныя рамы); сагнуць, згарнуць папяровы аркуш’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
расфальцу́ю |
расфальцу́ем |
| 2-я ас. |
расфальцу́еш |
расфальцу́еце |
| 3-я ас. |
расфальцу́е |
расфальцу́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
расфальцава́ў |
расфальцава́лі |
| ж. |
расфальцава́ла |
| н. |
расфальцава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
расфальцу́й |
расфальцу́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
расфальцава́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)