арга́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. арга́н арга́ны
Р. арга́на арга́наў
Д. арга́ну арга́нам
В. арга́н арга́ны
Т. арга́нам арга́намі
М. арга́не арга́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

арга́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Музычны духавы клавішны інструмент, што складаецца з набору труб, у якія мяхамі напампоўваецца паветра.

|| прым. арга́нны, -ая, -ае.

Арганная музыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

арга́н м., муз. орга́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Арга́н (БРС), арга́ны (Нас., Касп.). Рус., укр. орган. Ст.-слав. оръганъ з грэч. ὄργᾰνον (Саднік-Айцэтмюлер, HdWb, 77). Ст.-рус. органъ, органи (XI–XVI ст.), пазней тлумачыцца ў Бярынды, 225, таму можна лічыць, што ст.-бел. арганы (Шакун, Гісторыя, 106) працяг ст.-рус. органы, а сучаснае беларускае — працяг старабеларускага. Аб форме варган гл. варганіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

орга́н муз. арга́н, -на м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Рэ́галь ’невялікі пераносны арган XVI–XVIII ст.’ (Булыка, СІС). Ст.-бел. рекгалъ (регалъ) ’невялікі арган’ < ст.-польск. regał ’тс’ < ням. Regal ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 166).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

электраарга́н, ‑а, м.

Электрамузычны інструмент, які па сваёй будове і гучанню падобны па арган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

катры́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Пераносны механічны арган у выглядзе металічнай скрынкі, на якім ігралі вандроўныя музыканты.

◊

Завесці катрынку (разм., неадабр.) — пачаць дакучлівую размову, гаварыць адно і тое ж.

|| прым. катры́начны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

катры́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Пераносны механічны арган у выглядзе невялікай скрынкі, на якім ігралі вандроўныя музыканты.

•••

Завесці катрынку гл. завесці.

[Ад назвы фр. песенькі «charmante Catherine», якая выконвалася на гэтым інструменце.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ракатлі́вы, ‑ая, ‑ае.

Які дробна, раскаціста гучыць. І зноў радасны ракатлівы гул праляцеў з аднаго краю плошчы ў другі. Гамолка. Гэта грае прыбой ракатлівы. Гэта буру ўзнімае арган. Пысін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)