арбі́та
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
арбі́та |
арбі́ты |
| Р. |
арбі́ты |
арбі́т |
| Д. |
арбі́це |
арбі́там |
| В. |
арбі́ту |
арбі́ты |
| Т. |
арбі́тай
арбі́таю |
арбі́тамі |
| М. |
арбі́це |
арбі́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
перыге́й, -я, м. (спец.).
Найбліжэйшы да Зямлі пункт арбіты Месяца ці штучнага спадарожніка Зямлі; проціл. апагей.
|| прым. перыге́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
арбі́тны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да арбіты. Арбітныя змяненні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апаге́й, -я, м.
1. Пункт арбіты Месяца або штучнага спадарожніка Зямлі, найбольш аддалены ад Зямлі; проціл. перыгей (спец.).
2. перан. Найвышэйшая ступень, росквіт чаго-н. (кніжн.).
У апагеі славы.
|| прым. апаге́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
афе́лій, ‑я, м.
Спец. Найбольш аддалены ад Сонца пункт арбіты планеты або каметы.
[Ад грэч. apó — воддаль і hélios — Сонца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перыге́лій, ‑я, м.
Пункт найменшага аддалення арбіты якога‑н. нябеснага цела ад Сонца.
[Ад грэч. perí — вакол і hēlios — сонца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасячы́ся і перасе́кчыся, ‑сячэцца; пр. перасекся, ‑секлася; зак.
Размясціцца накрыж, скрыжавацца. Арбіты перасекліся. Дарогі перасекліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перыге́й, ‑я, м.
Пункт найменшага аддалення арбіты якога‑н. спадарожніка ад цэнтра Зямлі; проціл. апагей.
[Ад грэч. perí — вакол і gē — зямля.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апаге́й, ‑я, м.
1. Пункт арбіты Месяца ці штучнага спадарожніка Зямлі, найбольш аддалены ад цэнтра Зямлі.
2. перан. Вышэйшая ступень, найвышэйшы росквіт чаго‑н. Дайшло да апагея агульнае захапленне тады, калі на сцэне з’явіўся Патрулін, вядомы рэвалюцыянер. Зарэцкі.
[Грэч. apógeios.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
празры́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Які прасвечваецца, прапускае святло. Празрыстая вадкасць. □ У празрыстай шкляной кабіне, асветленай гарачым майскім сонцам, на фоне чыстага сіняга неба быў відзён сілуэт кранаўшчыка. Грахоўскі. // Тонкі, праз які відаць іншыя прадметы; ажурны. Празрыстая тканіна. // Ясны, чысты, праз які добра відаць іншыя прадметы. Вада каля берага зеленавата-блакітная, чыстая і празрыстая, падобная па колеру на марскую. В. Вольскі. Далі, яркія, празрыстыя, як шкло, пачалі зацягвацца валокнамі шэрай павуціны. Бядуля. Далягляд быў празрысты, і палоска лесу на небасхіле акрэслівалася выразна на чыстым небе. Хадкевіч. // у спалучэнні са словам «вочы». Ясны. Празрыстыя цёмна-шэрыя вочы яшчэ глыбей западалі ў арбіты, абведзеныя чорнымі кругамі фарбы. Гартны. // перан. З тонкай, бледнай скурай. Пасекліся косы за дротам. У ноч успамінаў і мукі Іх запляталі з пяшчотай Празрыстыя, цёплыя рукі. Маляўка. А калі яшчэ [Люся] надзявала белую сукенку — хоць ты яе насі на руках, гэткая яна станавілася лёгкая, празрыстая. Ермаловіч. // перан. Прыемны для слыху, меладычны. — Гэта хто тут пасе каня? — гукнуў празрыстым голасам адзін з хлопцаў. Чарот. // перан. Зразумелы, ясны, выразны. Метафары ў рамане таксама празрыстыя і выразныя, яны не засмечваюць мову, не абцяжарваюць стыль. Хромчанка. [Чорны] любіў празрыстую прозу Чэхава. «Полымя».
2. перан. Які можна лёгка разгадаць; ясны. Празрысты намёк. □ Напісаная мовай паэтычнай алегорыі, паэма вельмі празрыстая сэнсам. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)