апа́д

‘плады’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. апа́д
Р. апа́ду
Д. апа́ду
В. апа́д
Т. апа́дам
М. апа́дзе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

апа́д, -у, М -дзе, м.

1. гл. апасці.

2. зб. Плады, якія апалі ад ветру, у час навальніцы і пад.

Збіраць а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апа́д, -ду м.

1. (действие) опада́ние ср.; опаде́ние ср.;

2. собир. (плоды, сбитые ветром) па́данцы мн., па́далица ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апа́д, ‑у, М ‑дзе, м., зб.

Плады, што апалі з дрэў ад ветру, непагоды. Цябе любіў я і люблю, Мой звонкі лістапад, Вы ў грудзі, грукае ў зямлю Антонавак апад. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Апа́д ’яблыкі і іншая садавіна, якая сама апала’, апа́дкі, апа́дак ’тс’, ’дождж, снег і інш.’ Рус. дыял. опад, опадок (аб садавіне); укр. опади, польск. opad (аб метэаралагічнай з’яве). Дзеяслоў *opadati агульнаславянскі, ужываецца ён і ў адносінах да садавіны, але толькі ў беларускай мове замацаваўся аддзеяслоўны назоўнік са значэннем ’апаўшая садавіна’ з суфіксам ‑ак (< *‑ъкъ) ці ўтвораны бязафіксным спосабам (які выкарыстоўваецца ў польскай і ўкраінскай мовах для абазначэння метэаз’явы).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апа́сці, -аду́, -адзе́ш, -адзе́; -адзём, -адзяце́, -аду́ць; -адзі́; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асыпацца, адваліцца (з дрэў, кустоў).

Лісце ўсё апала.

2. Паменшыцца ў аб’ёме, панізіцца ўзроўнем, спасці.

Вада за ноч на рацэ апала.

Чалавек схуднеў, шчокі апалі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца, упасці, звіснуць.

Пасмы валасоў апалі на лоб.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асесці, пакрыць якую-н. паверхню.

Апалі росы на лугах.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Прыйсці, апусціцца.

Ціхі вечар апаў на зямлю.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пагоршыцца, сапсавацца.

Апаў настрой.

7. перан. Знікнуць, прапасці.

Няхай смутак ападзе!

|| незак. апада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. апа́д, -у, М -дзе, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чарвябо́іна, ‑ы, ж., зб.

Яблычны апад, падточаны лічынкамі насякомых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апа́дак, -ка м. па́данец; см. апа́д 2

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апа́дкі, -аў.

1. мн. Атмасферная вільгаць, якая выпадае на зямлю ў выглядзе дажджу, снегу і пад.

2. адз. апа́дак, -дка, м. Тое, што і апад.

Яблыкі-ападкі.

|| прым. апа́дкавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́далкі, ‑лак; адз. падалка, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.

Абл. Тое, што і апад. [Гарасім] на карачках поўзаў пад яблыняй і збіраў падалкі. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)