амбі́цыя
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
амбі́цыя |
амбі́цыі |
| Р. |
амбі́цыі |
амбі́цый |
| Д. |
амбі́цыі |
амбі́цыям |
| В. |
амбі́цыю |
амбі́цыі |
| Т. |
амбі́цыяй
амбі́цыяю |
амбі́цыямі |
| М. |
амбі́цыі |
амбі́цыях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
амбі́цыя, -і, ж.
1. Абвостранае самалюбства, ганарлівасць, фанабэрыстасць.
2. звычайна мн. Прэтэнзіі, дамаганні чаго-н. (неадабр.).
Нічым не абгрунтаваныя амбіцыі.
◊
Кідацца ў амбіцыю — пакрыўдзіўшыся, выказваць незадавальненне, злавацца.
|| прым. амбіцы́йны, -ая, -ае і амбі́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
амбі́цыя ж. амби́ция;
◊ кі́нуцца ў ~цыю — вломи́ться или уда́риться в амби́цию
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
амбі́цыя, ‑і, ж.
Празмернае пачуццё асабістай годнасці; самалюбства. Прафесійная амбіцыя. Збіцца на амбіцыю. □ Таймс-сквер. Натоўп. Над ім з амбіцыяй Гарлае нейкі кандыдат. Панчанка.
•••
Амбіцыя без амуніцыі — пра беспадстаўную амбіцыю.
Кідацца ў амбіцыю гл. кідацца.
(Толькі) без амбіцыі — без крыўды, без нездавальнення.
(Чалавек) з амбіцыяй — пра фанабэрыстага, ганарлівага чалавека.
[Лац. ambitio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Амбі́цыя ’гордасць’ (БРС, Нас., Гарэц.), амбіт ’ганарлівец’ (Гарэц., Нас.), амбітны (Др.-Падб., Нас.) < польск. ambicja (Кюнэ, Poln., 40) < лац. ambitio.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
амби́ция амбі́цыя, -цыі ж.;
◊
уда́риться (вломи́ться, войти́) в амби́цию кі́нуцца ў амбі́цыю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самалюбства, самаўпэўненасць, гонар, пыха, эгаізм; фанабэрыя (разм.); апломб, амбіцыя (кніжн.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Пы́ха ’фанабэрыстасць, ганарыстасць’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Бес., Касп., Др.-Падб., Гарэц., Варл.), ’задаванне, амбіцыя’ (ашм., Стан.), ’дастатак’ (ваўк., Сл. ПЗБ), сюды ж пыхамо́рды груб. ’ганарысты’ (астрав., там жа), пыхова́ты ’ганарыста падціскаць губы’ (Клім.), пыхаце́ць ’рабіцца фанабэрыстым’ (Стан.), падымаць пыхаю ’рабіць ганарыстым’ (Нас.). Арэальная інавацыя, цэнтр якой хутчэй за ўсё знаходзіўся ў Чэхіі, параўн. чэш. pýcha ’ганарыстасць, фанабэрыя’, паводле Махэка₂ (502), ад pýchati ’рабіцца пышным, пышнець’, першапачаткова ’дуць, надувацца’, перанесенага ў маральна-этычную сферу (’nadýmati se pýchou’), гл. пыхаць; у Беларусь трапіла праз польск. pycha ’пышнасць, ганарыстасць’, занесенага з Чэхіі (“drogą kościelną”, Банькоўскі, 2, 969), параўн. запазычанае ст.-бел. пыха ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 134).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)