алма́з, -а і -у, м.

1. -у. Празрысты каштоўны камень, які сваім бляскам і цвёрдасцю перавышае ўсе іншыя мінералы; крыштальная кубічная мадыфікацыя самароднага чыстага вугляроду.

2. -а. Інструмент для рэзання шкла ў выглядзе вострага тонкага кавалка гэтага каменя, устаўленага ў ручку; шкларэз.

|| прым. алма́зны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

алма́з

‘мінерал’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. алма́з
Р. алма́зу
Д. алма́зу
В. алма́з
Т. алма́зам
М. алма́зе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

алма́з

‘каштоўны камень; шкларэз’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. алма́з алма́зы
Р. алма́за алма́заў
Д. алма́зу алма́зам
В. алма́з алма́зы
Т. алма́зам алма́замі
М. алма́зе алма́зах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

алма́з

1. (о веществе) алма́з, -зу м., дыяме́нт, -ту м.;

2. (об инструменте) алма́з, -за м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

алма́з м.

1. (род. алма́зу) (минерал) алма́з;

2. (род. алма́за) (приспособление для резки стекла) алма́з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

алма́з, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Празрысты, звычайна бясколерны, каштоўны камень, які сваім бляскам і цвёрдасцю перавышае ўсе іншыя мінералы і самацветы; агранены ў пэўную форму, называецца брыльянтам. У снежнай завеі гарэлі алмазам Старыя крамлёўскія вежы. Колас.

2. ‑а. Тонкі асколак гэтага каменя, устаўлены ў аправу з дзяржаннем, прыстасаваны для рэзання шкла; шкларэз.

[Цюрк.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Алма́з, ст.-бел. алмазъ (1653) (Булыка, Запазыч.), укр. алмаз, рус. алмаз < каз.-тат. алмаз < араб. almas < грэч. ἀδάμας ’нязломны’, Унбегаун, 106; Саднік-Айцэтмюлер, 1, 18.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бо́рт

‘алмаз’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. бо́рт
Р. бо́рту
Д. бо́рту
В. бо́рт
Т. бо́ртам
М. бо́рце

Крыніцы: tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дыяме́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Алмаз, брыльянт.

2. Назва аднаго з дробных шрыфтоў.

|| прым. дыяме́нтавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

брылья́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Каштоўны камень: агранены і адшліфаваны алмаз.

|| прым. брылья́нтавы, -ая, -ае.

◊

Брыльянтавае вяселле — шасцідзесяцігоддзе шлюбнага жыцця.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)