акало́т
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
акало́т |
| Р. |
акало́ту |
| Д. |
акало́ту |
| В. |
акало́т |
| Т. |
акало́там |
| М. |
акало́це |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
акало́т, -у, М -ло́це, м. (уст.).
Салома ў снапах пасля няпоўнага папярэдняга ручнога абмалоту.
|| прым. акало́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
акало́т, -ту м., с.-х., уст. (солома в снопах после первоначального ручного обмолота) около́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
акало́т, ‑у, М ‑лоце, м.
Жытнія снапы пасля няпоўнага папярэдняга ручнога абмалоту. Да самага поўдня Тарэнта прабыў у гумне. Дамалочваў акалот. Галавач. Хто малаціў снапы пранікам, хто абіваў аб калоду. Увачавідкі расла гара акалоту і буйнага, як пацеркі, зерня. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Акало́т ’жытнія снапы, з якіх выбіты зярняты’ (КЭС, КТС, Некр.) да калаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перамалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Абмалаціць яшчэ раз, нанава. Перамалаціць акалот.
2. Памалаціць, абмалаціць усё, многае. Перамалаціць усе снапы.
3. перан. Разм. Пабіць, паламаць усё, многае. Град перамалаціў усе шыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
застаро́нак, ‑нка, м.
Адгароджанае ад току месца ў гумне для складвання снапоў, саломы, мякіны. Першая капа нарэшце абмалочана. Мы ставіш цапы, вытрасаем акалот, скідваем яго ў застаронак. Асіпенка. Ганна адгрэбла к застаронку мякіну. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Драбні́ца ’дробязь; глупства’ (БРС, Касп.). Слова вядома і з канкрэтным значэннем ’акалот’ (Шатал.), ’дробная салома’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр. дрібни́ця ’дробязь; глупства’, ст.-рус. дробьница ’дробны жэмчуг’, балг. дробни́ца ’груша (дрэва) з дробнымі пладамі’ і г. д. (агляд значэнняў у слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 121). Прасл. *drobьnica — утварэнне з суф. *‑ica ад прыметніка *drobьnъ (ад асновы *drob‑; гл. драбі́ць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
салома / у снапах пасля ручнога абмалоту: акалот
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
га 1, нескл., м.
Скарочанае абазначэнне слова гектар (ужываецца звычайна пры лічэбніках). 50 га. Пасеяць 40 га пшаніцы. □ Раўняйся па лініі ўдарных брыгад! Хто спаборніцтвам там не ахоплены? Каб зацвілі сотні тысяч га Пад ільном ды пад каноплямі. Крапіва.
[З пачатковых літар слоў «гекта» і «ар».]
га 2, часціца.
1. Тое, што і а 3 (у 1 знач.). «Юзік! — паўтарыў ён мацней. — Юзік!» — «Га? Што?» Чорны. Рачкоўскі зусім неспадзявана для Карызны павесялеў: — А праўда, Сымоне, слаўна жылося там, га? Зарэцкі.
2. Абл. Тое, што і а 3 (у 2 знач.). — Тата, га, тата, а заўтра хто павядзе каня? — запыталася яна. Гартны.
га 3, выкл., часта з працяглым вымаўленнем (га-а-а!).
1. Выражае здзіўленне пры апазнанні каго‑н., радасць сустрэчы з кім‑н. — Га, Пятрусь, і ты тут? — сустрэў Петруся Карусь Акалот. Колас.
2. Гучны выкрык, якім хочуць напалохаць каго‑н. Схаваўшыся за куст, Грышка моўчкі наглядаў за сваім сябрам... Раптам вылецеў з-за куста і гукнуў на ўсю моц: — Га-а! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)