адхісну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся; -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Адхіліцца, рэзка падацца ўбок.
А. ад дзвярэй.
2. перан. Адмовіцца, адступіцца, адвярнуцца ад каго-, чаго-н.
Сябры адхіснуліся ад яго.
|| незак. адхі́ствацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адхісну́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
адхісну́ся |
адхіснё́мся |
| 2-я ас. |
адхісне́шся |
адхісняце́ся |
| 3-я ас. |
адхісне́цца |
адхісну́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
адхісну́ўся |
адхісну́ліся |
| ж. |
адхісну́лася |
| н. |
адхісну́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
адхісні́ся |
адхісні́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
адхісну́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адхісну́цца сов.
1. откачну́ться, отклони́ться;
ма́ятнік ~ну́ўся — ма́ятник откачну́лся;
2. (резко отклониться) отшатну́ться;
ад нечака́насці ён ~ну́ўся — от неожи́данности он отшатну́лся;
3. перен. отшатну́ться;
сябры́ ~ну́ліся ад яго́ — друзья́ отшатну́лись от него́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адхісну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
1. Рэзка падацца ўбок; адхіліцца. — Не трэба гэтага, Мартын! — устрывожана сказала Аўгіня. І ўсім целам адхіснулася ад яго, каб вызваліцца з яго рук. Колас. [Параска] адхіснулася ад акна і стаілася за сцяною. Лобан.
2. перан. Адступіцца, рашуча адмовіцца ад каго‑, чаго‑н. Хай бы хоць што-кольвек было ў .. [Косціка] Станіслававага, .. [Галя] б не адвярнулася, не адхіснулася б ад яго. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адхісну́цца (БРС) ’адрачыся’ (Гарэц., Бяльк.), ’адхіліцца’ (Шат.) да хістаць (гл.). Магчыма, кантамінацыя з ахінуцца. Параўн. адхінаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
отшатну́ться прям., перен. адхісну́цца, адхілі́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
откачну́ться
1. адхісну́цца;
2. перен. адвярну́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адхі́ствацца несов.
1. (резко отклоняться) отша́тываться;
2. перен. отша́тываться;
1, 2 см. адхісну́цца 2, 3
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жагну́цца ’сцепануцца, скалануцца ад вельмі гарачай ці халоднай вады’ (навагр., З нар. сл., 57). Магчыма, тлумачэнне праз семантычны пераход ад жагнацца ’хрысціцца’ (са спалоху, ад нечаканасці) або хутчэй жахнуцца ’спалохацца’ (адно з адценняў значэння: ’у жаху адхіснуцца’, ТСБМ) з экспрэсіўным азванчэннем зычнага (х > г). Не выключана кантамінацыя абодвух слоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жа́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Гучна, з сілай упасці, ударыцца. Жахнуцца аб падлогу.
жахну́цца, ‑ну́ся, ‑не́шся, ‑не́цца; ‑нёмся, ‑няце́ся; зак.
Разм. Прыйсці ў жах, моцна спалохацца. Учора зранку Мікалай Аляксеевіч заглянуў на ферму і жахнуўся. Сена выйшла зусім. Навуменка. // У жаху адхіснуцца. Ад рэзкага свісту паравоза .. [Шагаметаў] жахнуўся, як ад страшэннае навалы, і мімаволі кінуўся ўцякаць. Каваль. Дайшоўшы да месца, .. [чалавек] аж жахнуўся, аж адскочыў назад. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)