Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адпява́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
адпява́ю |
адпява́ем |
| 2-я ас. |
адпява́еш |
адпява́еце |
| 3-я ас. |
адпява́е |
адпява́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
адпява́ў |
адпява́лі |
| ж. |
адпява́ла |
| н. |
адпява́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
адпява́й |
адпява́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
адпява́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адпява́ць несов.
1. церк. отпева́ть;
2. петь в отве́т; см. адпе́ць 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адпява́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго.
Спраўляць над нябожчыкам абрад адпявання. Калі пакідаў свет музыка, Яго на стале адпявалі. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпе́ць, -пяю́, -пяе́ш, -пяе́; -пяём, -пеяце́, -пяю́ць; -пе́й, -пе́йце; -пе́ты; зак.
1. што і без дап. Скончыць пець; адспяваць.
Адпелі птушкі свае песні.
2. каго. Выканаць абрад адпявання.
А. нябожчыка.
|| незак. адпява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
отпева́ть несов., церк. адпява́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адпе́ў, адпеву, м.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. адпяваць — адпець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пець ’спяваць’ (ТСБМ; Нас.; Некр.; Шат.; Сл. ПЗБ; Бяльк.), ’ствараць розныя гукі ў час раення — звінець, “кохаць” і інш. (пра матку)’ (слаўг., Нар. сл.), ’кукарэкаць’ (мазыр.). Рус. петь спяваць’, ’адпяваць нябожчыка’, ’гусці (пра мух)’, ’звінець (пра паштовыя шамкі)’, стараж.-рус. пѣти, польск. piać ’спяваць (пра пеўня)’, чэш. pěti ’спяваць’, ’усхваляць’, славен. pẹ́ti, макед. пее, балг. пе́я. У іншых слав. мовах — з пачатковым s‑ (z‑). Прасл. *pěti, *pojǫ < і.-е. *poi̯‑. Трубачоў (ВСЯ, 4, 1959, 135) тлумачыць прасл. *pěti як каўзатыў ад дзеяслова *ріtі ’піць’, што пацвярджаецца тоеснасцю форм 1 ас., параўн. пою ’даю піць’ і пою ’спяваю’. Тут перанос значэння ’паіць’ > ’спяваць, усхваляць’ узыходзіць да паганскага абраду ахвярнай, пахавальнай выпіўкі. Паводле Аткупшчыкова (Этимология–1984, 196), разыходжанне адбылося на ўзроўні старажытных асноў (*poi̯‑ti > пѣть пры poi̯‑ti > поить).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)