авало́даць, -аю, -аеш, -ае; зак.

1. кім-чым. Узяць сілай, захапіць, завалодаць.

А. крэпасцю.

2. перан., кім-чым. Падпарадкаваць сабе, надаць чаму-н. патрэбны кірунак.

А. увагай.

А. сабой (вярнуць самавалоданне, супакоіцца).

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., кім-чым. Ахапіць, апанаваць (пра стан, думкі, пачуцці).

Стома авалодала ўсім целам.

4. перан., чым. Трывала засвоіць што-н., вывучыць, навучыцца карыстацца.

А. замежнай мовай.

А. прафесіяй.

|| незак. авало́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. авало́данне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

авало́даць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. авало́даю авало́даем
2-я ас. авало́даеш авало́даеце
3-я ас. авало́дае авало́даюць
Прошлы час
м. авало́даў авало́далі
ж. авало́дала
н. авало́дала
Загадны лад
2-я ас. авало́дай авало́дайце
Дзеепрыслоўе
прош. час авало́даўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

авало́даць сов., в разн. знач. овладе́ть;

а. перапра́вай — овладе́ть перепра́вой;

◊ а. сабо́й — овладе́ть собо́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

авало́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

1. Захапіць, узяць сілай; завалодаць. Спроба ворага з ходу авалодаць пераправай.. не ўдалася. Брыль. // перан. Падначаліць сабе, падпарадкаваць свайму ўплыву. Авалодаць увагай.

2. Ахапіць, апанаваць (пра стан, думкі, пачуцці). Цяжкая стома авалодала ўсім целам, не хапала паветра. Гамолка. «Глупства ўсё гэта, не можа быць», — суцяшаў сам сябе Казімір, як бы баючыся таго новага пачуцця, што авалодала ўсёй яго істотай. Краўчанка.

3. Трывала засвоіць што‑н., навучыцца карыстацца, кіраваць чым‑н. Авалодаць англійскай мовай. Авалодаць агратэхнікай. Авалодаць станком.

•••

Авалодаць сабой — вярнуць страчанае самамавалоданне. Госць падаўся да дзвярэй, але зноў авалодаў сабою і спакойна сеў. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аўлада́ць сов., см. авало́даць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

авало́данне ср. овладе́ние; см. авало́даць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

овладе́ть сов.

1. авало́даць;

овладе́ть кре́постью авало́даць крэ́пасцю;

овладе́ть тео́рией пилоти́рования авало́даць тэо́рыяй пілатава́ння;

2. (охватить) ахапі́ць, апанава́ць (каго, што);

ра́дость овладе́ла мно́ю ра́дасць ахапі́ла (апанава́ла) мяне́;

◊

овладе́ть собо́й авало́даць сабо́й.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

самаву́кам, прысл.

Самастойна, без сістэматычнага навучання, без кіраўніка.

С. авалодаць замежнай мовай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

захо́пніцкі, -ая, -ае.

Які імкнецца гвалтоўна авалодаць чым-н., заваёўніцкі.

Захопніцкія войны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

авало́дваць несов., в разн. знач. овладева́ть; см. авало́даць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)