абцугі́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. абцугі́
Р. абцуго́ў
Д. абцуга́м
В. абцугі́
Т. абцуга́мі
М. абцуга́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абцугі́, -о́ў.

1. Металічны інструмент у выглядзе двух змацаваных на шарніры стрыжняў, які служыць для сціскання, захоплівання, расколвання, вырывання.

Сталярныя а.

2. Інструмент, які выкарыстоўваецца ў кавальскай справе для захоплівання і заціскання жалеза.

Кавальскія а.

3. перан. Тое, што стрымлівае, заціскае развіццё чаго-н.

Краіна ў абцугах крызісу.

4. перан. Ваенная аперацыя — ахоп праціўніка з двух бакоў.

◊

Абцугамі не выцягнеш — нічога не даб’ешся ад каго-н.

Узяць у абцугі — стварыць каму-н. абставіны, становішча безвыходнасці.

|| прым. абцуго́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абцугі́, -го́ў ед. нет кле́щи; щипцы́;

◊ ~га́мі не вы́цягнуць — клеща́ми не вы́тащить;

тра́піць у а. — попа́сть в кле́щи;

узя́ць у а. — взять в кле́щи;

трыма́ць у ~га́х — держа́ть в тиска́х; держа́ть в ежо́вых рукави́цах

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абцугі́, ‑оў; адз. няма.

Металічны інструмент, які выкарыстоўваецца ў кавальскай справе для захоплівання і заціскання жалеза. Юнак выхапіў абцугамі цяжкі кавалак распаленага жалеза, кінуў яго на кавадла. Гамолка. // перан. Тое, што скоўвае, заціскае развіццё чаго‑н. Горад паказан у абцугах крызісу, у пакутах беспрацоўя і ў барацьбе за дыктатуру працы. У. Калеснік. // перан. Акружэнне, ахоп праціўніка з двух бакоў.

•••

Трапіць у абцугі гл. трапіць.

Узяць у абцугі гл. узяць.

[Польск. obcęgi з ням. Zange.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Абцугі́ ’клешчы з дрэва’, ст.-бел. абцегі, обцукгъ (Булыка, Запазыч.) < польск. obcęgi (Кюнэ, Poln., 81) < ням. Hebzange. Параўн. яўны паланізм абцэнгі (Сцяшк. МГ), обцэнькі ’тс’ (Клім.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́бцуг

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. а́бцуг а́бцугі
Р. а́бцугу а́бцугаў
Д. а́бцугу а́бцугам
В. а́бцуг а́бцугі
Т. а́бцугам а́бцугамі
М. а́бцугу а́бцугах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абцужкі́, -о́ў.

Маленькія абцугі.

|| прым. абцужко́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пласкагу́бцы, -аў.

Абцугі, канцы ў якіх (губы) маюць плоскую ўнутраную паверхню.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

круглагу́бцы, ‑аў; адз. няма.

Абцугі з круглымі канцамі, якія служаць для згібання розных металічных прадметаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

щипцы́

1. шчыпцы́, -цо́ў ед. нет;

2. (технические) абцугі́, -го́ў ед. нет.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)