абсе́вак
‘незасеянае месца’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
абсе́вак |
абсе́ўкі |
| Р. |
абсе́ўка |
абсе́ўкаў |
| Д. |
абсе́ўку |
абсе́ўкам |
| В. |
абсе́вак |
абсе́ўкі |
| Т. |
абсе́ўкам |
абсе́ўкамі |
| М. |
абсе́ўку |
абсе́ўках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
абсе́вак, -се́ўка, мн. -се́ўкі, -се́вак, м.
1. Лапік на ніве, які застаўся незасеяным.
2. толькі мн. Рэшткі ад прасявання; высеўкі.
Змесці ў кучу абсеўкі.
3. мн., перан. Пра што-н. непаўнавартаснае.
Мы ж табе не абсеўкі якія.
|| прым. абсе́ўкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абсе́вак м. обсе́вок;
○ на а. — на семена́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абсе́вак, ‑се́ўка, м.
1. Выпадкова абмінутае пры сяўбе месца, незасеяная лапінка на ніве. А калі сеялі лён, дык.. [Харціна] сама трое сутак не сыходзіла з сеялкі, баялася, каб дзе якога абсеўка не зрабілі. Сабаленка.
2. толькі мн. (абсе́ўкі, ‑се́ўкаў і ‑се́вак). Рэшткі ад прасявання; высеўкі. // перан. Нешта непаўнацэннае, горшае. [Тэкля:] А што мы, абсеўкі якія, па-твойму? Губарэвіч.
3. У выразе: на абсевак — на пасеў, на насенне. Пакінуць самага лепшага зерня на абсевак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсе́ў, -се́ву, м.
Тое, што і абсевак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абсе́ў, ‑севу, м.
Тое, што і абсевак (у 1 знач.). Зрабіў агрэх на ворыве, зрабіў абсеў ці недасеў — грэх на душы, адказвай перад вялікай сям’ёй калгаснікаў. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пліша́ль ’абсевак’ (шарк., ЛА, 2) утворана пры дапамозе экспрэсіўна^ суф. ‑аль ад плеш, якое ад *plěx‑ і суф. *-ь. Да iviexf (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́тна мн. л. ’плямы па твары’ (лід., лях., Сл. ПЗБ), лепта ’ружовыя месцы на шчацэ’ (бераст., ЛА, 3), пешня ’чырвоная плямка на скуры’ (Варл.), петначка ’абсевак’ (гродз., ЛА, 2). Гл. пятно.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плёса 1 пустое, голае месца’ (Жд. 1), ’абсевак’ (стаўб., ЛА, 2), плёса ’агрэх на засеяным полі’ (ганц., Сл. ПЗБ). Ад плеш, плех (гл.) пры ад’ідэацыі плёсі ’адкрытае месца ў полі, у лузе’.
◎ Плёса 2 (плёса) ’разнавіднасць асакі’ (баран., Сл. ПЗБ). Хутчэй за ўсё — літуанізм, параўн. літ. plūšos ’рагоз’, pliuse ’трыснёг’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плях! 1 ’боўць, шабулдых!’ (Шат.), ’плясь, ляп!’ (Шат.; сміл., Стан.), ’гук ад удару па мяккім месцы’ (Варл.), плях! — пра імклівы бег, пра ўдар (мсцісл., Нар. лекс.). Гукапераймальнае. Роднаснае да плясь! (гл.). Сюды ж: пля́хаць ’шлёпаць, хадзіць па гразі’ (Шат.), ’наносіць удары’ (сміл., Стан., Шат.), пля́хнуць ’ударыць’, ’пабегчы’ (Юрч.), ’ударыць па мяккім месцы’ (Варл.), ’плюснуць, абліць’ (Касп.), пля́хнуцца ’пляснуцца’ (Шат.), пля́хацца ’плёскацца (у вадзе)’ (беласт., Сл. ПЗБ; карэліц. Шатал.). Параўн. плёхаць (гл.).
Плях 2 ’плешына, прагаліна’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Да плех 1 (гл.). Галосны ‑я‑ з’явіўся, відаць, у выніку абагульнення асновы з пляха́ ’лысіна’, ’агрэх’ (швянч., Сл. ПЗБ), пляха́ ’абсевак’ (паст., ЛА, 2). Не выключана таксама, што плях можа быць запазычаннем з ням. Fleck ’пляма’, ’кавалак зямлі’, ’лапіна, акравак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)