Verbum

прыту́лак, -лку, м.

1. Месца, дзе можна ўратавацца ад каго-, чаго-н., адпачыць, прабыць патрэбны час.

Шукаць прытулку.

Права прытулку (права асобы, якая праследуецца дзяржавай, на абарону з боку іншай дзяржавы; спец.).

2. Дабрачынная ўстанова для выхавання сірот і беспрытульных дзяцей.

Дзіцячы п.

|| прым. прыту́лкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).

разабра́цца, -збяру́ся, -збярэ́шся, -збярэ́цца; -збяро́мся, -збераце́ся, -збяру́цца; -забра́ўся, -ра́лася; -збяры́ся; зак.

1. Прывесці ў парадак свае рэчы, уладкавацца (разм.).

Р. з дарогі.

2. у кім-чым і (разм.) з кім-чым. Унікнуўшы ў падрабязнасці, добра зразумець каго-, што-н.

Р. ў чарцяжах.

Р. ў абставінах.

|| незак. разбіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

сувязны́, -а́я, -о́е.

1. Які наладжвае і падтрымлівае сувязь з суседнімі воінскімі часцямі.

С. самалёт.

2. сувязны́, -о́га, мн. -ы́я, -ы́х, м.; сувязна́я, -о́й, мн. -ы́я, -ы́х, ж. Той, хто пасланы (ці каго пасылаюць) для падтрымання сувязі (у 5 знач.) паміж воінскімі часцямі, членамі канспіратыўнай арганізацыі.

Чакаць сувязнога на канспіратыўнай кватэры.

сутыкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Пхаючы насустрач, ушчыльную наблізіць адно да аднаго.

С. вагоны.

2. з кім. Прывесці да нечаканай сустрэчы, знаёмства з кім-н.

Жыццё сутыкнула яго з многімі людзьмі.

◊

Сутыкнуць ілбамі — прымусіць уступіць у адкрытае сутыкненне.

|| незак. сутыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

ува́га, -і, ДМ ува́зе, ж.

1. Сканцэнтраванасць думак ці зроку, слыху на чым-н.

Звярнуць увагу на што-н. Аднесціся з увагай.

Удзяліць увагу каму-н. Браць пад увагу.

У цэнтры ўвагі.

Увазе слухачоў! (г. зн. слухачы, звярніце ўвагу).

2. Клапатлівыя, чулыя адносіны да каго-, чаго-н.

Сяброўская ў.

угле́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. каго-што, без дап. і з дадан. Заўважыць, прымеціць, згледзець.

У прыцемку я не ўгледзела, хто ішоў.

2. за кім-чым. Дагледзець, прасачыць за кім-, чым-н. (разм.).

За ўсімі не ўгледзіш.

3. што ў чым. Устанавіць, выявіць, убачыць.

У. сур’ёзную памылку ў артыкуле.

усы́паць, -плю, -плеш, -пле; усы́п; -паны; зак.

1. што і чаго ў што. Сыплючы, змясціць.

У. цукар у шклянку.

2. што. Пакрыць паверхню чаго-н. чым-н. сыпучым, дробным.

Снег усыпаў зямлю.

Зоркі ўсыпалі неба (перан.).

3. каму. Моцна вылаяць або пабіць каго-н. (разм.).

|| незак. усыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

уце́рці, утру́, утро́ш, утро́; утро́м, утраце́, утру́ць; уцёр, уце́рла; утры́; уцёрты; зак.

1. што ў што. Націраючы, прымусіць увабрацца.

У. мазь.

2. каго-што. Выцерці, абцерці.

У. слёзы.

У. нос каму-н. (таксама перан.: аказацца наперадзе, паказаць яўную перавагу ў чым-н.).

|| незак. уціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. уціра́нне, -я, н.

ушчыльні́цца, -ыльню́ся, -ы́льнішся, -ы́льніцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш шчыльным (у 1 знач.).

2. Пачаць жыць цясней, пасяліўшы да сябе каго-н.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць цалкам запоўненым (пра рабочы час).

|| незак. ушчыльня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. ушчыльне́нне, -я, н.

хма́ра, -ы, мн. -ы, хмар, ж.

1. Вялікае, звычайна цёмнае воблака, якое прыносіць дождж, град, снег.

З-за лесу выпаўзала цёмная х.

2. перан., каго-чаго. Мноства, вялікая колькасць.

Х. камароў.

|| памянш. хма́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. хма́равы, -ая, -ае (да 1 знач.).