захварэ́ць, ‑рэю, ‑рэеш, ‑рэе; зак., на што і без дап.
Стаць хворым. [Маці] захварэла на сухоты і хутка памерла. Чарнышэвіч. Вера Антонаўна захварэла, і адразу стала відаць, як многа яна рабіла ў доме. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пука́тасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць пукатага. Пукатасць паверхні.
2. Пукатае месца. Нарэшце [Іван Кузьміч] адчуў,.. што пукатасць гары, здаецца, скончылася і далей унізе — абрыў. М. Ткачоў. На зямліста-шэрых шчоках многа выемак і пукатасцей. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пустамало́т, ‑а, М ‑лоце, м.
Чалавек, які гаворыць многа і не да толку; балбатун; пустазвон. Сашка Марцінаў быў вясковым пустамалотам, задавакам і задзірам. Машара. Васіль падумаў, што гэты пустамалот проста разыгрывае яго. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сту́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Стаміцца, многа тупаючы. — А я што, — заскрыпела .. [старая], — камень? Мне мора трэба? Ты вось ляжы, як пан, а я табе ўсюды спраўлюся. Скулу! Ступаліся ногі за ўсім... Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэлю́скінец, ‑нца, м.
Удзельнік савецкай палярнай экспедыцыі 1933–1934 гг. на параходзе «Чэлюскін». На сценах віселі партрэты былых вучняў школы: лётчыкі, адзін чэлюскінец, некалькі студэнтаў, многа знакамітых калгаснікаў і калгасніц з ордэнамі. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Піхтэ́ліць ’аддаваць усё’ (паст., Сл. ПЗБ). Экспрэснае ўтварэнне ад піхагіь (гл.), спалучэнне ‑ню‑ < ‑те‑ пад націскам, параўн. тахтоліць ’тс’ або пад уплывам піхцель (гл.), параўн. ілюстрацыю да слова; усё пʼшпуляць дзецям: ежиае і адзежнае, і грошы — (пераносна: ’насіць піхцелямі’); у Насовіча пехцерать ’набіваць, напіхваць, карміць многа’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сто́лькі ‘так многа’ (Шымк. Собр., Жд. 2), ‘у такім памеры, колькасці, ступені’ (ТСБМ, Нас., Некр. і Байк., Растарг., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ), сто́лька ‘тс’ (чэрв., Сл. ПЗБ), сто́лько ‘тс’ (ТС). Працяг ст.-бел. толико ‘тс’, гл. толькі; с‑ надае слову значэнне прыблізнасці, гл. Фасмер, 3, 766.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наро́д, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Усё насельніцтва пэўнай дзяржавы, жыхары краіны.
Н.
Беларусі.
2. -а. Працоўная маса насельніцтва той ці іншай краіны.
Працоўны н.
Выхадцы з народа.
3. -а. Розныя формы гістарычных супольнасцей (племя, народнасць, нацыя).
Беларускі н.
4. -у, толькі адз. Людзі.
На мітынг прыйшло многа народу.
|| прым. наро́дны, -ая, -ае.
Народная творчасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
панаціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што. Нацерці, намазаць чым-н. усё, многае.
П. рукі шкіпінарам.
2. што. Начысціць да глянцу усё, многае.
П. паркет.
3. што. Пашкодзіць трэннем усё, многае; нацерці на чым-н. многа чаго-н.
П. ногі.
П. мазалі на руках.
4. чаго. Нарыхтаваць трэннем вялікую колькасць чаго-н.
П. канапель.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пато́п, -у, м.
1. Паводле біблейскай легенды: паводка, якая за грахі людзей затапіла нібыта ўсю Зямлю.
Сусветны п.
Пасля нас хоць п.! (каб толькі нам было добра; неадабр.).
2. Разводдзе, паводка; пра многа разлітай вады дзе-н. (разм., жарт.).
У нізінах вясною — цэлы п.
Што тут за п. у вас у хаце?
|| прым. пато́пны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)