аптэ́ка, -і, ДМ -тэ́цы, мн. -і, -тэ́к, ж.
Установа, дзе па рэцэптах урачоў робяцца і адпускаюцца лякарствы, а таксама прадаюцца гатовыя лякарствы, санітарна-гігіенічныя, касметычныя і інш. прадметы.
◊
Як у аптэцы (разм., жарт.) — вельмі дакладна.
|| прым. аптэ́карскі, -ая, -ае і аптэ́чны, -ая, -ае.
Аптэкарскія тавары.
Аптэчная шафа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
патрабава́льны, -ая, -ае.
1. Строгі, які патрабуе многага ад іншых.
П. загадчык.
2. З высокімі патрабаваннямі, вельмі разборлівы.
П. чытач.
3. Які выражае патрабаванне (у 2 знач.), настойлівы.
П. стук.
4. Які змяшчае патрабаванне (у 5 знач.; спец.).
Патрабавальная ведамасць.
|| наз. патрабава́льнасць, -і, ж. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пячо́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Печань жывёлы як ежа.
Паштэт з пячонкі.
2. Тое, што і печань (разм.).
Камяні ў пячонцы.
◊
У пячонках сядзець у каго (разм., неадабр.) — вельмі непакоіць каго-н., дапякаць каго-н.
|| прым. пячо́начны, -ая, -ае і пячо́нкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ля́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
1. Дзіцячая цацка ў выглядзе фігуркі чалавека, а таксама макет фігуры чалавека ці жывёлы для тэатральных прадстаўленняў.
2. Пра каго-, што-н. вельмі прыгожае, прывабнае (разм.).
|| памянш. ля́лечка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. ля́лечны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раскашава́цца, -шу́юся, -шу́ешся, -шу́ецца; -шу́йся; незак. (разм.).
1. Жыць у раскошы, мець усяго ў дастатку.
2. і (рэдка) зак. Жыць (пачаць жыць) або размяшчацца (размясціцца) дзе-н. вельмі свабодна, на вялікай плошчы.
Раскашуецца адна ў такой вялікай кватэры.
3. перан. Буйна расці на прыволлі.
Раскашуецца пад плотам крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
удиви́тельно
1. нареч. дзіво́сна, дзі́ўна; (чудесно) цудо́ўна; (необычайно) надзвыча́йна, надзвы́чай; (очень) ве́льмі; (на диво) на дзі́ва; (на удивление) на здзіўле́нне;
он удиви́тельно поёт ён дзіво́сна (цудо́ўна) спява́е;
всё э́то бы́ло удиви́тельно интере́сно усё гэ́та было́ надзвыча́йна (надзвы́чай, ве́льмі) ціка́ва;
молода́я удиви́тельно хороша́ малада́я на дзі́ва прыго́жая;
2. безл., в знач. сказ. дзі́ва, дзі́ўна, дзі́ўная рэч;
удиви́тельно, как ты не простуди́лся дзі́ва, як ты не прастудзі́ўся;
и не удиви́тельно і не дзі́ва;
мне кра́йне удиви́тельно твоё уча́стие в э́том де́ле мне ве́льмі дзі́ўна (дзі́ва), што ты ўдзе́льнічаеш у гэ́тай спра́ве, мне ве́льмі дзі́ўным здае́цца твой удзе́л у гэ́тай спра́ве;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Рамяна, ст.-бел. рамяно ’вельмі, моцна’ (Ст.-бел. лексікон), параўн. старое рус. рамя́но ’вельмі’, ц.-слав. рамѣно ’тс’, славен. rámeno ’моцна, вельмі, далёка’, славац. ramenito ’моцна’. Звязваюць з ст.-ісл. rammr ’моцны, востры’, ст.-в.-ням. irmin ’моцны’, алб. jerm ’шаленства’, літ. er̃mas ’пачвара, жах’, ę̃rms, ęr̃ms ’малпа; незвычайная з’ява’, арм. arman ’цуд’ (Міклашыч, 273; Фасмер, 3, 441; Бязлай, 3, 149).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нехарму́зный ’нехлямяжы, непрыгожы’ (Юрч.), нехорму́з‑ ны ’вельмі непрыгожы, непрывабны’ (ТС). Няясна. Магчыма, ад хорма, ’форма’, параўн. нехорматны ’неахайны, неакуратны’ (ТС), з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. нехору́зны ’вельмі непрыгожы’, рус. кехольный і нехолюзный ’неахайны’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́мець ’нябачная сіла, якая вельмі хутка рухаецца’: кінуцца на про́мець ’стрымгалоў’ (Нас.), про́міццю ’стрымгалоў, вельмі хутка, імгненна, з рэзкімі рухамі’ (бялын., Янк. Мат.; в.-дзв., Сл. ПЗБ). Гл. прамётная, апраме́тная; параўн. таксама прокмець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашчапе́нец ’вельмі скупы чалавек’ (Шат.). Ад ашчапіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)