губля́ць несов.
1. в разн. знач. теря́ть; (листья, перья и т.п. — ещё) роня́ть;
г. кні́гі — теря́ть кни́ги;
дрэ́вы ~ля́юць лі́сце — дере́вья роня́ют (теря́ют) ли́стья;
г. даро́гу — теря́ть доро́гу;
2. тра́тить;
г. ма́рна час — тра́тить зря вре́мя;
◊ г. з вачэ́й (з во́ка) — теря́ть и́з виду;
няма́ чаго́ г. — не́чего теря́ть;
г. галаву́ — теря́ть го́лову;
г. гле́бу пад нага́мі — теря́ть по́чву под нога́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адагна́цца сов.
1. отби́ться;
ад мух не а. — от мух не отби́ться;
2. (з кім, чым ад каго, чаго или з кім, чым куды) отдали́ться (с кем, чем от кого, чего), удали́ться (с кем, чем куда); угна́ть (кого, что от кого, чего или кого, что куда);
пасту́х ~гна́ўся са ста́ткам на два кіламе́тры ад вёскі — пасту́х угна́л ста́до на два киломе́тра от дере́вни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зажы́ць I сов. (зарубцеваться) зажи́ть
зажы́ць II сов., разг.
1. (начать жить) зажи́ть;
з. па-но́ваму — зажи́ть по-но́вому;
2. (што, чаго) добы́ть (что), раздобы́ть (что); (стать обладателем) нажи́ть (что); приобрести́ (что); разжи́ться (чем);
з. гро́шай — добы́ть (раздобы́ть) де́ньги; разжи́ться деньга́ми;
3. (впервые употребить) обнови́ть;
з. гужы́ — обнови́ть гужи́;
4. поню́хать, сде́лать поню́шку;
з. таба́кі — поню́хать табаку́;
5. см. зазна́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падабра́ць сов.
1. (каго, што да чаго) подобра́ть (кого, что к чему);
п. ключ да замка́ — подобра́ть ключ к замку́;
п. га́льштук да касцю́ма — подобра́ть га́лстук к костю́му;
2. (с земли, с пола) подня́ть, подобра́ть;
3. (ноги, хвост) поджа́ть;
4. (под себя) подмя́ть;
мядзве́дзь ~бра́ў пад сябе́ паляўні́чага — медве́дь подмя́л под себя́ охо́тника;
◊ і кро́шкі п. — быть похо́жим как две ка́пли воды́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паро́г м., в разн. знач. поро́г;
пераступі́ць це́раз п. — переступи́ть че́рез поро́г;
рачны́я ~гі — речны́е поро́ги;
п. свядо́масці — поро́г созна́ния;
слыхавы́ п. — слухово́й поро́г;
светлавы́ п. — светово́й поро́г;
◊ стая́ць на паро́зе чаго́ — стоя́ть на поро́ге чего́;
на п. не пуска́ць — на поро́г не пуска́ть;
абіва́ць ~гі — обива́ть поро́ги;
не выхо́дзіць за п. — не выходи́ть за поро́г;
пераступа́ць п. — переступа́ть поро́г
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытулі́цца сов.
1. (да каго, чаго) прижа́ться (к кому, чему), прильну́ть (к кому, чему), прини́кнуть (к кому, чему), припа́сть (к кому, чему); прислони́ться (к чему);
дзяўчы́нка ~лі́лася да ма́ці — де́вочка прижа́лась (прильну́ла) к ма́тери;
п. да сцяны́ — прислони́ться к стене́;
2. прям., перен. приюти́ться;
ла́стаўка ~лі́лася пад страхо́й — ла́сточка приюти́лась под кры́шей;
ля ракі́ ~лася мале́нькая ха́тка — у реки́ приюти́лась ма́ленькая избу́шка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ро́ля ж., в разн. знач. роль;
гало́ўная р. — гла́вная роль;
вы́вучыць ро́лю — вы́учить роль;
р. асо́бы ў гісто́рыі — роль ли́чности в исто́рии;
○ выхадна́я р. — выходна́я роль;
загало́ўная р. — загла́вная роль;
◊ ады́грываць не апо́шнюю ро́лю — игра́ть не после́днюю роль;
ігра́ць ро́лю — игра́ть роль;
увайсці́ ў ро́лю — войти́ в роль;
у ро́лі — (каго, чаго) в ро́ли (кого, чего);
вы́йсці з ро́лі — вы́йти из ро́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
махры, ‑роў; адз. махор, ‑хра, м.
1. Свабодна звісаючыя ніткі, шнуркі па краях якой‑н. тканіны. У Івана на шыі новы шалік, шэранькі, а ў Куліны — вялікая кашміровая хустка з махрамі. Гарэцкі.
2. Шматкі, абвіслыя касмылі па краях чаго‑н. Днём яшчэ цёпла, а ночы — волкія, важкія, і ранкамі на бульбоўніку, на траве белыя махры інею. Мележ.
3. Пялёсткі ў махровых кветках.
4. Тонкія адгалінаванні кораня расліны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мая́к, ‑а, м.
Высокае збудаванне ў форме вежы з сігнальнымі агнямі, якія паказваюць шлях караблям. «Прывітанне, прывітанне, порт, сівыя караблі, верных маякоў мірганне, хваль свінцовых ракатанне, — мы ізноў да вас прыйшлі». Жычка. // перан. Пра таго (тое), хто або што паказвае шлях да чаго‑н. Сумленныя людзі ўсяго свету з надзеяй звяртаюць свае позіркі да Савецкага Саюза, бачачы ў ім апору міру, маяк свабоды і шчасця. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нааба́пал,
1. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназоўнікам «наабапал» выражае прасторавыя адносіны: указвае на размяшчэнне з абодвух бакоў каго‑, чаго‑н. Ельнік цягнуўся наабапал чыгункі. □ Наабапал сцежкі чорнымі пластамі ляжалі скібы тлустай зямлі. Васілёнак. Прыгожа павіваюцца дарожкі ў полі, гэтыя красёнцы людскога клопату і працы, а наабапал іх нахіляецца жыта. Колас.
2. у знач. прысл. З абодвух бакоў. Наабапал старыя могілкі пазарасталі рутаю, чаб[а]ром і мятаю. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)