зажы́ць I сов. (зарубцеваться) зажи́ть
зажы́ць II сов., разг.
1. (начать жить) зажи́ть;
з. па-но́ваму — зажи́ть по-но́вому;
2. (што, чаго) добы́ть (что), раздобы́ть (что); (стать обладателем) нажи́ть (что); приобрести́ (что); разжи́ться (чем);
з. гро́шай — добы́ть (раздобы́ть) де́ньги; разжи́ться деньга́ми;
3. (впервые употребить) обнови́ть;
з. гужы́ — обнови́ть гужи́;
4. поню́хать, сде́лать поню́шку;
з. таба́кі — поню́хать табаку́;
5. см. зазна́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паро́г м., в разн. знач. поро́г;
пераступі́ць це́раз п. — переступи́ть че́рез поро́г;
рачны́я ~гі — речны́е поро́ги;
п. свядо́масці — поро́г созна́ния;
слыхавы́ п. — слухово́й поро́г;
светлавы́ п. — светово́й поро́г;
◊ стая́ць на паро́зе чаго́ — стоя́ть на поро́ге чего́;
на п. не пуска́ць — на поро́г не пуска́ть;
абіва́ць ~гі — обива́ть поро́ги;
не выхо́дзіць за п. — не выходи́ть за поро́г;
пераступа́ць п. — переступа́ть поро́г
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытулі́цца сов.
1. (да каго, чаго) прижа́ться (к кому, чему), прильну́ть (к кому, чему), прини́кнуть (к кому, чему), припа́сть (к кому, чему); прислони́ться (к чему);
дзяўчы́нка ~лі́лася да ма́ці — де́вочка прижа́лась (прильну́ла) к ма́тери;
п. да сцяны́ — прислони́ться к стене́;
2. прям., перен. приюти́ться;
ла́стаўка ~лі́лася пад страхо́й — ла́сточка приюти́лась под кры́шей;
ля ракі́ ~лася мале́нькая ха́тка — у реки́ приюти́лась ма́ленькая избу́шка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падабра́ць сов.
1. (каго, што да чаго) подобра́ть (кого, что к чему);
п. ключ да замка́ — подобра́ть ключ к замку́;
п. га́льштук да касцю́ма — подобра́ть га́лстук к костю́му;
2. (с земли, с пола) подня́ть, подобра́ть;
3. (ноги, хвост) поджа́ть;
4. (под себя) подмя́ть;
мядзве́дзь ~бра́ў пад сябе́ паляўні́чага — медве́дь подмя́л под себя́ охо́тника;
◊ і кро́шкі п. — быть похо́жим как две ка́пли воды́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ро́ля ж., в разн. знач. роль;
гало́ўная р. — гла́вная роль;
вы́вучыць ро́лю — вы́учить роль;
р. асо́бы ў гісто́рыі — роль ли́чности в исто́рии;
○ выхадна́я р. — выходна́я роль;
загало́ўная р. — загла́вная роль;
◊ ады́грываць не апо́шнюю ро́лю — игра́ть не после́днюю роль;
ігра́ць ро́лю — игра́ть роль;
увайсці́ ў ро́лю — войти́ в роль;
у ро́лі — (каго, чаго) в ро́ли (кого, чего);
вы́йсці з ро́лі — вы́йти из ро́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бе́днасць, ‑і, ж.
1. Адсутнасць або недастатковасць неабходных сродкаў для існавання; нястача. [Сіўцоў:] — Адышлі ў нябыт адвечная беднасць і галеча палешука, яго славуты «каўтун», яго бездапаможнасць у барацьбе з суровай прыродай. Краўчанка. Беднасць і малазямелле змушалі клінкоўцаў шукаць заработку на старане або каля дому, калі яны трапляліся. Колас.
2. Мізэрнасць, недастатковасць чаго‑н. Беднасць ідэалаў. Беднасць фантазіі.
3. Убоства, непрыгляднасць. Беднасць класнай абстаноўкі не расчаравала Любу. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
буке́т, ‑а, М ‑кеце, м.
1. Падабраныя і прыгожа складзеныя ў пучок кветкі. Букет ружаў. □ А праз тры дні Стась з вялікім букетам ружовых цюльпанаў у руках крочыў у школу. Хомчанка. // Пра якія‑н. прадметы, складзеныя ў пучок. Дзяўчына з іх [сяброў] кампаніі, якая несла цэлы букет рознакаляровых шароў, падбегла да дома і выпусціла нітку. Шыцік.
2. Сукупнасць пахавых і смакавых уласцівасцей чаго‑н. Букет чаю. Букет віна.
[Фр. bouguet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гру́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. груз і грузнуў, ‑ла; незак.
Апускацца ў што‑н. топкае, грузкае; вязнуць. Ногі ў гліне грузнуць і коўзаюцца па зямлі. Галавач. Некаторыя [бежанцы] завярнулі проста на поле і грузлі ў вясеннім балоце. Маўр. // перан. Знаходзіцца ва ўладзе чаго‑н. — Ты страціў не ўсё, — адказаў Тэафіл. — Але каб ты надалей грузнуў у клопат ах аб мізэрным жываце, ты страціў бы ўсё, Міха! Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даручы́ць, ‑ручу, ‑ручыш, ‑ручыць; зак., што каму.
1. і з інф. Ускласці на каго‑н. абавязак выканаць што‑н.; даверыць выкананне чаго‑н. Вукрэй быў вядомы ў батальёне, як адважная, смелая, камбінатарская галава, і яму ахвотна даручылі арганізаваць і правесці разведку польскага тылу. Колас.
2. Даверыць каго‑, што‑н. чыім‑н. клопатам, апецы. Даручылі .. [дзяцей] клопатам цёці Фені, яна знойдзе.. чалавека, які прытуліць малых. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вух, выкл.
1. Выказвае пачуццё здзіўлення, захаплення і пад. перад сілай, велічынёй, незвычайнасцю чаго‑н. — Метраў, напэўна, сто! — Ды, глядзі, усе трыста... — Бух ты! Ніводнага дрэва такога няма. От бы пабачыць! Ракітны.
2. Ужываецца як гукаперайманне для перадачы моцнага і глухога гуку ад удару, выстралу і пад. У тым баку былі пачуліся выбухі, як таўклі ўсё роўна дзе ў ступе: вух-вух, вух-вух... Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)