Verbum

сапе́рніцтва, ‑а, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. сапернічаць; імкненне перамагчы каго‑н. у чым‑н. К пачатку 70‑х гадоў выразна вызначыліся асноўныя цэнтры імперыялістычнага саперніцтва: гэта ЗША — Заходняя Еўропа (перш за ўсё — шасцёрка краін «Агульнага рынку») — Японія. Брэжнеў.

сканцэнтрава́насць, ‑і, ж.

Вялікая колькасць, канцэнтрацыя каго‑, чаго‑н. у адным месцы. Сканцэнтраванасць войск на граніцы. // перан. Накіраванасць на адзін які‑н. прадмет; сабранасць (думак, увагі і пад.). Работа думкі патрабуе вялікай сканцэнтраванасці ўсёй увагі і эмацыянальнай свабоды. «Маладосць».

спаласну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

Злёгку абмыць; апаласнуць. Шура падбег да вадакачкі, спаласнуў банку вадой — не памагло. Ставер. Саша праспаў ледзь не дзве гадзіны, а калі ўстаў, спаласнуў твар вадой і выйшаў на двор. Навуменка.

узве́зці, ‑вязу, ‑вязеш, ‑вязе; ‑вязём, ‑везяце; пр. узвёз, ‑везла; заг. узвязі; зак., каго-што.

Завезці, прывезці наверх, па паверхню чаго‑н. Узвезці калёсы на пагорак. Узвезці воз на плыт. □ Буланы, дробна ступаючы нагамі, узвёз іх [Зазыбу з Марыляй] на высокі бераг. Чыгрынаў.

узвялі́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.

Кніжн. Праславіць; узнесці. Узвялічыць радзіму ў песнях. □ [Несцерка:] Хацеў я шкляра зняславіць, а цябе ўзвялічыць, ды ў апошнюю хвіліну ўсё .. сарвалася. В. Вольскі. Каб узвялічыць подзвіг партызанкі, Дубоўка называе яе беларускай Арыяднай. Лойка.

умяшча́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Здольны ўмясціць вялікую колькасць каго‑, чаго‑н.; ёмісты. Умяшчальны зал. Умяшчальны чамадан. □ Запасяць .. [лясныя мышы] таксама арэхі, насенне клёна, вяза, ягады, але асабліва любяць арэшкі ліпы, набіваючы імі даверху даволі ўмяшчальныя дуплы. Самусенка.

2. Які можа ўмясціцца.

упэ́цкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Забрудзіць, запэцкаць. Паглядзеўшы на купчастую хвойку, Максімка выбраў месца, каб дзе абаперціся і не ўпэцкаць свой новы палітон у жоўтую смалу, якая пацеркамі вісела, дастаў з кішэні дудку і няўпэўнена зайграў. Гурскі.

уссу́нуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

Разм. Нечакана наткнуцца на каго‑, што‑н. у час руху. Уссунуцца на пень. □ — А браткі ж мае, — гаварыў часам «дзядзька», спускаючыся з мокрага ганка, — вось цемрыва, хоць на воўка ўссунься, а-я-яй! Чорны.

хло́пча, клічная форма ад наз. «хлопец», м.

Разм. Ужываецца як сяброўскі зварот да каго‑н. [Дзядуля:] — А ты мне ў дарадчыкі, хлопча, не варты, Яшчэ ты, сынок, не дарос. Бялевіч. Лёня спытаў у мяне: — Адкуль ты, хлопча, будзеш родам? Сабаленка.

шанта́ж, ‑у, м.

Запалохванне каго‑н. пагрозай выкрыцця або паведамлення якіх‑н. непажаданых звестак з мэтай вымагання чаго‑н. Палітычны шантаж. □ [Чарнавус:] Гэта гісторыя з Зёлкінай — сапраўды дзіўная гісторыя! [Вера:] Вельмі дзіўная. Я думаю, ці не шантаж тут які-небудзь? Крапіва.

[Фр. chantage.]