я́касць, -і, ж.
1. Характэрная адзінка, істотная ўласцівасць, якая адрознівае адзін прадмет ці з’яву ад другіх.
Колькасць і я.
Пераход да новай якасці.
2. Тая або іншая ўласцівасць, годнасць, ступень прыгоднасці каго-, чаго-н.
Я. работы.
Я. прадукцыі.
Выдатная я.
Высокія душэўныя якасці.
◊
У якасці каго-чаго, прыназ. з Р — як хто-, што-н.
Прысутнічаць у якасці наглядальніка.
|| прым. я́касны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Якасныя змены.
Якасныя адрозненні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассадзі́ць, -саджу́, -са́дзіш, -са́дзіць; -са́джаны; зак.
1. каго (што). Усадзіць (многіх) на месца.
Р. гасцей.
2. каго (што). Пасадзіць паасобку адзін ад аднаго.
Р. непаслухмяных вучняў.
3. што. Перасадзіць расліны радзей, у іншае месца.
Р. агуркі.
Р. агрэст.
4. што. Моцным ударам разбіць, параніць, разламаць (разм.).
Р. галаву.
Р. акно.
|| незак. расса́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач.).
|| наз. расса́дка, -і, ДМ -дцы, ж. і расса́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тро́йка, -і, ДМ тро́йцы, мн. -і, тро́ек, ж.
1. Лічба
3.
2. Адзнака паспяховасці вучняў, студэнтаў (разм.).
Атрымаць тройку па матэматыцы.
3. Трое коней, запрэжаных поруч у адзін экіпаж.
Катацца на тройцы.
4. Група з трох чалавек або трох аднародных прадметаў.
5. Касцюм, у які ўваходзяць пінжак, штаны або спадніца, камізэлька.
6. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 3 (трамвай, аўтобус і пад.; разм.).
|| прым. тро́ечны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́шчыцца, ‑шчуся, ‑шчышся, ‑шчыцца; незак., да каго і без дап.
З ласкаю гарнуцца да каго‑н.; старацца ласкай выклікаць ласку ў адказ. Сузан хадзіў на працу.. Дома быў негаваркі, агрызаўся нават на дзяцей, калі тыя спрабавалі лашчыцца да яго. Лынькоў. Лыска падскочыў да Грышкі, пачаў лашчыцца і лізаць яму рукі. Чарот. // Паддобрывацца да каго‑н., ласкаю, ліслівасцю старацца выклікаць прыхільнасць да сябе. [Андрэй:] — Людзі ашукваюць адзін другога за вочы, а ў вочы лашчацца адзін да другога, словы добрыя кажуць... Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дамурава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
Скончыць мураванне; змураваць да пэўнага месца. Дамураваць дом да акон. □ Тоня астаўся адзін пасярод гаспадарскай няўладжанасці: трэба было і скляпок дамураваць і падваліны ў хаце змяніць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аднаку́рснік, ‑а, м.
Той, хто вучыцца або вучыўся на адным курсе з кім‑н. Да поезда заставалася многа часу, і.. [Лемяшэвіч] вырашыў заглянуць у школу, у якой працаваў настаўнікам адзін яго сябра-аднакурснік. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адтапы́рыцца, ‑рыцца; зак.
Вытыркнуцца, выпнуцца. — Дазволь мне, Кавалёў, — левы вус Гурына адтапырыўся, як штык. Чарнышэвіч. Аблазіўшы адзін куст, [Валодзя] пераходзіў да другога, ад другога — да трэцяга, пакуль кішэні ватоўкі не адтапырыліся ад арэхаў. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абабі́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад абабіць.
2. у знач. прым. З пашкоджаннямі на паверхні, драпінамі, шчарбінамі; абшарпаны. Між голых сцен, несамавітых, Такіх панурых, абабітых, Астаўся стол адзін на месцы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выхваля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
Разм.
1. Выхваляць самога сябе; хваліцца. Пакрысе бяседа ўвайшла ў тое рэчышча, калі пачынаецца бязладная гамана, калі мужчыны пачынаюць адзін перад адным выхваляцца. Сабаленка.
2. Зал. да выхваляць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяўбці́ся, ‑бецца; пр. дзёўбся, дзяўблася, ‑лося; незак.
1. Разм. Мець звычай, прывычку біцца дзюбай (пра птушак). — Гляньце, гляньце, — наш дроздзік дзяўбецца. Сіпакоў.
2. Дзяўбці адзін аднаго. Два пеўні дзяўбуцца.
3. Зал. да дзяўбці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)