грубе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца грубым, страчваць мяккасць.
Голас грубее.
Рукі грубеюць.
2. Траціць далікатнасць, станавіцца менш культурным.
|| зак. агрубе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е, загрубе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і пагрубе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маталы́га, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑лызе, Т ‑ай (‑аю), ж.
Разм. неадабр. Той (тая), хто неразумна траціць грошы, маёмасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халадне́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -е́е; незак.
1. Станавіцца халодным, халаднейшым.
Бліжэй к вечару паветра халаднела.
Рукі пачынаюць х.
2. перан. Траціць душэўную цеплыню, станавіцца абыякавым.
Дружба астывала, халаднела.
|| зак. пахаладне́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Злучацца, змешвацца з чым-н.; перамешвацца.
Мяшаюцца пахі лугавых кветак.
2. Умешвацца ў што-н. (разм.).
М. ў чужыя справы.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыходзіць у беспарадак, блытацца; траціць яснасць.
Думкі мяшаюцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
губля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.
1. Прападаць, знікаць.
Дробныя рэчы часта губляюцца.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рабіцца непрыметным, нябачным.
Сцежка гублялася ў бярэзніку.
3. перан. Траціць самавалоданне, хвалявацца.
Ён не губляўся ні пры якіх абставінах.
|| зак. згубі́цца, згублю́ся, згу́бішся, згу́біцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лиша́ться
1. стра́чваць, тра́ціць (каго, што), застава́цца (без каго, чаго); см. лиши́ться;
2. страд. пазбаўля́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мара́ка ’дробны дождж’ (Ян.). Пад уплывам укр. мря́ка ’густы туман з імглой’. Параўн. таксама рус. паўн. мо́рок ’дождж’, моро́ка ’хмара’, ’туман’.
Марака́ ў выразе: марака́ бярэ ’траціць прытомнасць, млець’ (Лінгв. зб.), укр. моро́ки беру́ть ’тс’, рус. пск., смал. моро́ка ’пацямненне розуму’, кур. ’прывід’, паўн. ’міраж на моры’, варон. мороки ударяют в голову ’траціць прытомнасць’. Да марока 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нежыве́ць ’траціць прытомнасць’: Як былі прыступы, яна нежывела (Сл. ПЗБ). Відаць, мясцовае новаўтварэнне на базе спалучэння як нежывы ’непрытомны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расхо́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., што.
1. Патраціць (траціць) на што-н.
Р. грошы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спажыць (спажываць; разм.).
Сучасныя электрапрыборы расходуюць мала электраэнергіі.
|| зак. яшчэ зрасхо́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны.
|| наз. расхо́даванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
за́сціцца, ‑ціцца; незак.
Разм. Затуманьвацца; станавіцца нябачным. // перан. Траціць выразнасць. Шэкспіраўскі жэмчуг не павінен рассыпацца дарэмна, але выкарыстоўваць яго трэба так, каб асноўная думка не засцілася. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)