Каке́ша ’поўны, тоўсты’ (міёр., З нар. сл.). Тут або мясцовая пераробка з адмоўнай кантамінацыяй (у выніку гульні слоў або ў працэсе дражнення) вядомага на той жа тэрыторыі капеша ’поўны, тоўсты’ (< капацца ’марудна рабіць што-н.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пана́ма 1, ‑ы, ж.
Летні шыракаполы капялюш. Паўлік выпрастаўся. Перад ім стаяў тоўсты ружавашчокі хлапчук у белай панаме. Бяганская.
[Ад геагр. назвы.]
пана́ма 2, ‑ы, ж.
Буйнае махлярства ў капіталістычным прадпрыемстве, якое спалучаецца з подкупам вышэйшых службовых асоб і рознымі іншымі злоўжываннямі.
[Слова ўзнікла ў сувязі з крахам у 1889 г. французскай кампаніі па пракопванню Панамскага канала, выкліканым вельмі вялікімі злоўжываннямі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бервяно́, ‑а́; мн. бярвёны, ‑аў (з ліч. 2, 3, 4 бервяны́); н.
Круглы, тоўсты, ачышчаны ад галін і сучча ствол вялікага дрэва. Лявон Здрок меў такую сілу, што падымаў за камель і клаў на перадок воза самае тоўстае бервяно. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
толь, ‑ю, м.
Насычаны воданепранікальным саставам тоўсты кардон, які выкарыстоўваецца як дахавы і ізаляцыйны матэрыял. Алесь сядзеў на даху драўлянага барака, у групе шчаслівых, то весела, то зусім абыякава адчуваючы, як растае пад ім і так нагрэты на сонцы толь. Брыль.
[Фр. tôle.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тэ́мбель ‘тоўсты свердзел’ (У. Калеснік). Гл. тэбель; відавочна, з другаснай назалізацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярлю́к ’тоўсты, непаваротлівы чалавек’ (расон., Шатал.; Крыў., Дзіс.). Няясна. Да мярлін (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўсту́шнік ’таемнік, Lathraea squamaria L.’ (Бейл.). Да тоўсты (гл.), аднак матывацыя няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
завушні́ца, ‑ы, ж.
Упрыгожанне, звычайна ў выглядзе кальца, якое прымацоўваецца да мочкі вуха. Па вуліцы бегае стараста Адам, тоўсты каржакаваты мужык з залатою завушніцаю ў правым вуху. Якімовіч. У кабінет Пятра Іванавіча, ззяючы завушніцамі, каралямі і бранзалетамі, увайшла высокая пышная бландзінка. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злом, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зламаць.
2. Месца, на якім што‑н. зламана, надламана. Над сталёвай абшыўкай тырчаў тоўсты медны шпянёк, на якім быў выразна відаць злом. Гамолка.
•••
На злом галавы — тое, што і на скрут галавы (гл. скрут.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)