Каке́ша ’поўны, тоўсты’ (міёр., З нар. сл.). Тут або мясцовая пераробка з адмоўнай кантамінацыяй (у выніку гульні слоў або ў працэсе дражнення) вядомага на той жа тэрыторыі капеша ’поўны, тоўсты’ (< капацца ’марудна рабіць што-н.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пана́ма 1, ‑ы, ж.
Летні шыракаполы капялюш. Паўлік выпрастаўся. Перад ім стаяў тоўсты ружавашчокі хлапчук у белай панаме. Бяганская.
[Ад геагр. назвы.]
пана́ма 2, ‑ы, ж.
Буйнае махлярства ў капіталістычным прадпрыемстве, якое спалучаецца з подкупам вышэйшых службовых асоб і рознымі іншымі злоўжываннямі.
[Слова ўзнікла ў сувязі з крахам у 1889 г. французскай кампаніі па пракопванню Панамскага канала, выкліканым вельмі вялікімі злоўжываннямі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бервяно́, ‑а́; мн. бярвёны, ‑аў (з ліч. 2, 3, 4 бервяны́); н.
Круглы, тоўсты, ачышчаны ад галін і сучча ствол вялікага дрэва. Лявон Здрок меў такую сілу, што падымаў за камель і клаў на перадок воза самае тоўстае бервяно. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
толь, ‑ю, м.
Насычаны воданепранікальным саставам тоўсты кардон, які выкарыстоўваецца як дахавы і ізаляцыйны матэрыял. Алесь сядзеў на даху драўлянага барака, у групе шчаслівых, то весела, то зусім абыякава адчуваючы, як растае пад ім і так нагрэты на сонцы толь. Брыль.
[Фр. tôle.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тэ́мбель ‘тоўсты свердзел’ (У. Калеснік). Гл. тэбель; відавочна, з другаснай назалізацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярлю́к ’тоўсты, непаваротлівы чалавек’ (расон., Шатал.; Крыў., Дзіс.). Няясна. Да мярлін (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўсту́шнік ’таемнік, Lathraea squamaria L.’ (Бейл.). Да тоўсты (гл.), аднак матывацыя няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
злом, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зламаць.
2. Месца, на якім што‑н. зламана, надламана. Над сталёвай абшыўкай тырчаў тоўсты медны шпянёк, на якім быў выразна відаць злом. Гамолка.
•••
На злом галавы — тое, што і на скрут галавы (гл. скрут.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завушні́ца, ‑ы, ж.
Упрыгожанне, звычайна ў выглядзе кальца, якое прымацоўваецца да мочкі вуха. Па вуліцы бегае стараста Адам, тоўсты каржакаваты мужык з залатою завушніцаю ў правым вуху. Якімовіч. У кабінет Пятра Іванавіча, ззяючы завушніцамі, каралямі і бранзалетамі, увайшла высокая пышная бландзінка. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)