◎ Пераста́віцца ’памерці’ (Нас.). Адаптаванае запазычанне з рус. преставиться ’тс’, што са ст.-слав. прістлвитн сл ’тс’, якое калькуе грэч. μετατίνεσναι ’быць перамешчаным’ (у іншы свет), параўн. ставіць (Фасмер, 3, 361).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заве́т, ‑у, М ‑веце, м.
Тое, што і запавет. Па планеце пройдзем бурай, Марксаў помнячы завет, — Свет стары ўшчэнт разбурым І збудуем новы свет. Крапіва. Гады ішлі, з гадамі мы раслі, Выконваючы Леніна заветы. Кляшторны.
•••
Новы завет — хрысціянскія кнігі бібліі.
Стары завет — старажытная, дахрысціянская частка бібліі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́чыўны, ‑ая, ‑ае.
1. Матэрыяльны, прадметны, фізічны. Рэчыўны свет.
2. У лінгвістыцы — які абазначае назву рэчыва. Рэчыўныя назоўнікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
света...,
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «свет» (у 1 знач.), напрыклад: светаадчуванне, светабудова.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́сячный ме́сячны;
ме́сячный окла́д ме́сячны акла́д;
ме́сячный свет ме́сячнае святло́;
ме́сячный план ме́сячны план.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расліннасць, флора □ раслінны свет
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Сусве́т ’увесь свет’, ’зямны шар, Зямля з усім, што існуе на ёй’, ’асобная частка сусвету’ (ТСБМ, Байк. і Некр.), сусьве́т ’усясвет, космас’ (Ласт., Яруш.; Беларусіка, 14, 225), сусве́тный ’усясветны; з усяго свету першы’: сусветны злодзей (Нас.), сусве́тны (сусьве́тны) ’усясветны’, ’што паходзіць з белага свету’ (Гарэц., Яруш., Ласт., Варл.), ’касмічны’ (Беларусіка, 19, 226), сусве́цце ’людзі, наезджыя адусюль’ (Барад.). Рус. сусве́тный ’агульны, усясветны’. Відаць, з першаснага усясвет (гл.), што з’яўляецца калькай ням. Weltall ’сусвет’ < Welt ’свет’ і all‑ ’увесь’, з заменай уся‑ на су- са значэннем сукупнасці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плюралі́зм, ‑у, м.
Ідэалістычны філасофскі погляд, паводле якога свет складаецца з мноства самастойных і незалежных адна ад адной сутнасцей.
[Ад лац. pluralis — множны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абразкі́, ‑оў; адз. абразок, ‑зка, м.
Спец. Жанр лірычных мініяцюр у беларускай прозы, у якіх адлюстроўваецца ўнутраны свет чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тума́н, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Згушчэнне дробных кропелек вады або ледзяных крышталікаў у прыземных слаях атмасферы, якое робіць паветра непразрыстым.
Над лугам слаўся густы т.
2. Непразрыстая заслона дыму, пылу і пад.
Махорачны т.
3. перан. Тое, што перашкаджае правільна ўспрымаць і разумець навакольны свет.
Т. у галаве.
|| прым. тума́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)