зашчо́ўкнуцца, ‑нецца; зак.
Замкнуцца, зачыніцца, утварыўшы пры гэтым рэзкі, кароткі гук. [Дзверы] лёгка падаліся ўперад і тут жа пайшлі назад, моцна зашчоўкнуліся. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэзне́нця, разне́ньця ’рэзкі боль’ (воран., Сл. ПЗБ). З польск. rznięcie ’тс’ (Сл. ПЗБ 4, 331).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
віхну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Зрабіць раптоўны рэзкі рух убок. Кіўнула [Тося] галавой, — аж віхнулася бялявая каса, скручаная ў вянок. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каранярэ́зка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.
Машына для рэзкі караняплодаў пры апрацоўцы іх на корм жывёле або для іншых мэт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
серавадаро́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Злучэнне серы з вадародам — газ, які ўтвараецца пры гніенні бялковых рэчываў і мае рэзкі непрыемны пах тухлых яец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скразня́к, ‑у, м.
Моцная цяга паветра праз скразныя адтуліны, праёмы і пад. Рэзкі вецер з захаду гуляў скразнякамі ў прагалах паміж будынкамі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кры́зіс ’рэзкі пералом, абвастрэнне становішча’ (ТСБМ). Запазычанне праз рус. кризис з ням. Krisis (Шанскі, 2, 8, 392).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бры́дкі. Рус. (зах.) бридко́й ’рэзкі вецер’, укр. бридки́й ’дрэнны, агідны, брыдкі’, польск. brzydki, чэш. břidký (ст.) ’рэзкі; агідны’, ст.-слав. бридъкъ, серб.-харв. бри̏дак ’востры, рэзкі’ і г. д. Прасл. *bridbkъ < *bridъ (а гэта ўтварэнне суфіксам ‑d‑ ад *bri‑ ’брыць, рэзаць’, гл. брыць; і.-е. *bher‑ ’рэзаць вострым’); Бернекер, 86; Мейе, Études, 325; Слаўскі, 1, 47; Брукнер, 46; БЕР, 1, 78. Іншая версія (услед за Нідэрманам, IF, 37, 145 і наст.; Гуерам, LF, 44; 226) у Махэка₂, 73: роднаснасць з ням. bitter ’горкі’ (*bhid‑ró‑s); у славян розныя метатэзы (непераканаўча).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́крык, ‑у, м.
Рэзкі гучны вокліч з загадам, папярэджаннем, пагрозай каму‑н. Дзядзька Марцін спыніў Юзіка.. сярдзітым вокрыкам: — Што ты хвошчаш пугаю карову? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стры́маны, -ая, -ае.
1. Які ўмее валодаць сабой, умее стрымацца, не рэзкі, спакойны.
С. характар.
С. чалавек.
Стрыманыя рухі.
2. Пазбаўлены сардэчнасці, гасціннасці.
Стрыманая сустрэча.
С. прыём.
3. Які не праяўляецца, не выяўляецца ў поўнай меры ці сіле.
С. голас.
|| наз. стры́манасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)