Муму́каць ’рыкаць’ (Корбай, КТС). Ад му‑му‑у! (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 79).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
канчатко́вы, -ая, -ае.
1. Які не будзе больш пераглядацца, змяняцца; беспаваротны.
Канчатковае заключэнне камісіі.
Канчатковае рашэнне.
2. Які з’яўляецца вынікам, завяршэннем або ажыццяўленнем чаго-н.
К. прадукт.
К. вынік.
Канчатковая мэта.
3. Поўны, даведзены да канца.
Канчатковая перамога.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
канцэнтра́т, -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Гатовы сухі прадукт, спецыяльна апрацаваны для хуткага прыгатавання.
К. кашы.
К. квасу.
2. Корм высокай пажыўнасці для жывёлы (мука, вотруб’е, макуха, зерне).
3. Канцэнтраваная руда (спец.).
|| прым. канцэнтра́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́така, ‑і, ДМ ‑тацы, ж.
Густое, цягучае салодкае рэчыва — прадукт няпоўнага ператварэння крухмалу ў цукар. Бурачная патака. Варыць патаку.
•••
Хапіць шылам патакі гл. хапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каўбаса́ і кілбаса́, -ы́, мн. -ба́сы і (з ліч. 2, 3, 4) каўбасы́, кілбасы́, -ба́с, ж.
Прадукт харчавання з асоба прыгатаванага фаршу ў кішачнай або штучнай абалонцы.
Вараная, вэнджаная к.
|| прым. каўба́сны, -ая, -ае і кілба́сны, -ая, -ае.
Каўбасныя вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзёгаць, -гцю, м.
Цёмны смалісты вадкі прадукт, які атрымліваецца шляхам сухой перагонкі дрэва, торфу або каменнага вугалю.
Змазаць боты дзёгцем.
◊
Лыжка дзёгцю ў бочцы мёду — пра што-н. малое, здольнае атруціць, сапсаваць вялікае.
|| прым. дзёгцевы, -ая, -ае і дзягця́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рыс, ‑у, м.
Расліна сямейства злакавых, якая вырошчваецца на спецыяльным затопленым полі ў краінах з цёплым кліматам. // зб. Белае прадаўгаватае зерне гэтай расліны як харчовы прадукт.
[Ад грэч. oryza.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
субліма́т, ‑у, М ‑маце, м.
1. У хіміі — прадукт сублімацыі.
2. толькі мн. (субліма́ты, ‑аў). У геалогіі — мінеральныя ўтварэнні, якія адкладаюцца на месцы выхаду вулканічных газаў.
[Ад лац. sublimatus — высока падняты.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́хкаць ’вухаць’ (КТС). Так зв. «імітацыйны» дзеяслоў ад выклічніка вух (гл.); параўн. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 68, 84.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Твор ’прадукт творчай працы’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Гарэц.), твуор ’стварэнне; істота’ (Арх. Федар.). Параўн. укр. твір ’прадукт творчай працы’, стараж.-рус. творъ ’выгляд’, польск. twór ’прадукт творчай працы’, ’стварэнне, жывая істота’, чэш., славац. tvor ’стварэнне; выраб’, славен. tvȏr ’утварэнне, нарыў’, серб.-харв. тво̑р ’пластыр з бялка на рану’, ст.-слав. творъ ’праца; чын’. Прасл. *tvorъ ’стварэнне, фармаванне, вытворчасць’, аддзеяслоўны назоўнік ад *tvoriti (гл. тварыць 1), першапачаткова назва працэсу з наступнай канкрэтызацыяй (Борысь, 657; Бязлай, 3, 253); інакш і менш верагодна *tvoriti ад *tvorъ/*tvarъ, гл. ЕСУМ, 5, 533.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)