гнуть несов., в разн. знач. гнуць;

гнуть про́волоку гнуць дрот;

куда́ он гнёт куды́ ён гне;

гнуть в три поги́бели гнуць у тры пагі́белі;

гнуть горб (спи́ну) гнуць горб (спі́ну);

гнуть ше́ю (спи́ну) перед кем гнуць шы́ю (спі́ну) перад кім;

гнуть свою́ ли́нию гнуць сваю́ лі́нію, гнуць сваё;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лиII (ли, ль) част.

1. (вопросительная) ці (ли ставится после слова, к которому относится, а ці — перед словом, к которому относится);

зна́ет ли он э́то? ці ве́дае ён гэ́та?;

2. (неопределённая — в народных песнях и подражаниях им при переводе опускается);

ты река́ ли моя́, ре́ченька ты рака́ мая́, рэ́чанька.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

преклоне́ние ср.

1. (действие) книжн., уст., высок. паклане́нне, -ння ср., схіле́нне, -ння ср.; неоконч. схіля́нне, -ння ср.; кле́нчанне, -ння ср.; см. преклони́ть, преклоня́ть;

2. (чувство уважения) глыбо́кая паша́на (пава́га), пачуццё глыбо́кай паша́ны (пава́гі); паклане́нне, -ння ср. (перад чым);

преклоне́ние пе́ред герои́змом наро́да паклане́нне пе́рад гераі́змам наро́да;

3. (раболепство) нізкапакло́нства, -ва ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пе́рад ’пярэдняя частка чаго-небудзь’, перада́, перадок, пірадок, пэрэдо́к, пырыдо́к, пярадок ’тс’ (ТСБМ, Др.-Падб., Бір. Дзярж., Сцяшк. Сл., Бес., Нас., Шат., Сл. ПЗБ, ТС; Варл.; Карскі 2-3, 438); перадок, пірадо́к ’кароценькая лавачка перад сталом’ (віц., Шн. 3; Касп.), пірядок ’невялікі ўслон’ (Сл. ПЗБ), перады́ ’перад бота, кашулі’ (вільн., Сл. ПЗБ); пе́рад ’адборнае, перадавое зерне’ (раг., паст., Сл. ПЗБ; мін., маг., гом., ЛА, 2); пе́рад(а) ’спераду’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ; Варл.), ’напярэдадні’ (віл., лід., Сл. ПЗБ), ’уперад, раней, у мінулым’ (маладз., Жыв. сл.), пе́рат ’у параўнанні з…’ (зэльв., Жыв. сл.), пе́радам ’даўней, калісьці’ (Сцяшк. Сл.), перад ’пад’ (ТС), пе́рад пе́радам ’перад сабой’ (Ян.). Укр., рус. пе́ред, стараж.-рус. передь, польск. przed(e), в.-луж. před, н.-луж. pśed, чэш. před, славац. pred, славен. prêd, pred‑, серб.-харв. пред(а), макед., балг. пред, ст.-слав. прѣдъ. Прасл. *per‑dъ, першая частка якога генетычна ўзыходзіць да і.-е. *per‑ (авест. parō ’спераду, перад’, ст.-грэч. πάρος ’наперад, раней’, ст.-інд. purā ’тс’, гоц. faúro, ням. vor ’перад’), а ‑dъ узята з *роdъ (Махэк₂, 491), альбо з і.-е. *dhē (Бернекер, KZ, 57, 240); Вондрак (Vergl. gr., 2, 298), а яшчэ раней Зубаты (IF–Anzeiger, 22, 57) у якасці такой узмацняльнай часціцы прыводзяць ст.-інд. bahirdhā ’без’ /bahir; Станг (ScSl, 3, 236) супастаўляе ‑dъ у прасл. nadъ, podъ, perdъ, zadъ з прус. ‑dau: pirsdau ’перад’, sirsdau ’сярод’, pansdau ’потым’ (ESSJ, 1, 127–128). Для перадокпрасл. *perdъkъ. Сюды ж перадавы́ ’плытагон, які кіруе плытом’ (віл., віц., Нар. лекс.); перадаво́е, перэдовое, перэдко́вое, перэдко́вэ ’лепшае зерне’ (петрык., глус., лельч., ЛА, 2); перадаві́к ’той, хто дасягнуў найбольшых вынікаў у сваёй дзейнасці (ТСБМ) < рус. передовик ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разбе́гчыся сов.

1. разбежа́ться; разогна́ться;

пе́рад скачко́м трэ́ба р.пе́ред прыжко́м на́до разбежа́ться;

ён так разбе́гся, што не дагна́ць — он так разогна́лся, что не догна́ть;

2. (бегом направиться в разные стороны) разбежа́ться;

дзе́ці разбе́гліся ў ро́зныя бакі́ — де́ти разбежа́лись в ра́зные сто́роны;

3. (разделиться) раздви́нуться, разойти́сь;

што́ры разбе́гліся — што́ры раздви́нулись

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сы́паць несов., прям., перен. сы́пать;

с. жы́та ў мяшо́к — сы́пать рожь в мешо́к;

снег сы́пле — снег сы́плет;

ён шпа́рка сы́паў сло́вамі — он бы́стро сы́пал слова́ми;

сып скарэ́й дадо́му!разг., фам. сыпь скоре́й (поскоре́е) домо́й!;

с. бі́сер пе́рад сві́ннямі — мета́ть би́сер пе́ред сви́ньями;

с. соль на ра́ны — сы́пать соль на ра́ны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праплы́сці сов.

1. в разн. знач. проплы́ть;

п. па Нёмане — проплы́ть по Нёману;

п. сто кіламе́траў — проплы́ть сто киломе́тров;

ы́ў невялі́чкі ка́цер — проплы́л небольшо́й ка́тер;

по́бач ~лыла́ не́йкая по́стаць — ря́дом проплыла́ кака́я-то фигу́ра;

пе́рад вачы́ма ~лылі́ малю́нкі дзяці́нствапе́ред глаза́ми проплы́ли карти́ны де́тства;

2. перен. (миновать) проте́чь;

~лылі́ гады́ — протекли́ го́ды

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

са предлог с род., вин. и твор. (употребляется вместо «з» перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш) с, со;

прыбра́ць пасу́ду са стала́ — убра́ть посу́ду со стола́;

з’еў са жме́ню я́гад — съел с горсть я́год;

по́йдзем са мной — пойдём со мной;

см. з

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

выкру́чвацца несов.

1. выкру́чиваться; (о винтах — ещё) выви́нчиваться;

2. (о белье) выжима́ться, отжима́ться;

3. высве́рливаться;

4. (освобождаться от кого-, чего-л.) выска́льзывать;

5. перен. выкру́чиваться, вывёртываться, отвёртываться, выпу́тываться, увёртываться, уви́ливать;

6. разг. (перед зеркалом) верте́ться;

7. извива́ться;

8. страд. выкру́чиваться; выви́нчиваться; выжима́ться, отжима́ться; высве́рливаться; выга́дываться; см. выкру́чваць 1-3, 5, 6;

в. ву́жам — извива́ться ужо́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адкры́цца сов., в разн. знач. откры́ться;

засло́на ~ры́лася — за́навес откры́лся;

з’езд ~ры́ўся ро́ўна ў пяць гадзі́н — съезд откры́лся ро́вно в пять часо́в;

ы́ліся магчы́масці — откры́лись возмо́жности;

пе́рада мно́ю ~ры́ўся ціка́вы краяві́д — пе́редо мной откры́лся интере́сный пейза́ж;

а. пе́рад кім-не́будзь — откры́ться пе́ред ке́м-л.;

во́чы ~ры́ліся — (у каго) глаза́ откры́лись (у кого);

свет адкры́ўся — (каму) свет откры́лся (кому); свет уви́дел (кто)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)