Нядо́віча (недо́віча) ’не так даўно, нядаўна’ (Бяльк.). Гл. надо́вечы ’тс’, пачатак слова заменены пад уплывам нядаўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таргупаны ’звычай пры дабіранні канапель’ (бягом., Яшк. Мясц.). Няясна; пачатак слова, відаць, звязаны з торгаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заснава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. заснаваць 1 (у 1, 2 знач.). Заснаванне савецкіх рэспублік. Гісторыя заснавання горада. // Пачатак існавання, момант утварэння чаго‑н. З дня заснавання калгаса Ён быў старшынёю. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаро́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Стаміцца, змарыцца ў дарозе. Я здарожыўся, сеў каля хатак, Чакаючы сонейка, У блакнот свой заношу пачатак Вандроўнага дзённіка. Куляшоў. — Сядайце, калі ласка, здарожыліся нябось, — запрасіла Таццяна. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знаменава́ць, ‑мяную, ‑мянуеш, ‑мянуе; незак., што.
Кніжн. Азначаць што‑н., сведчыць аб чым‑н. Вялікая Кастрычніцкая рэвалюцыя знаменавала сабою пачатак новай эры, новага спосабу жыцця на адной шостай частцы зямнога шара. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зо́лак, ‑лку і ‑лаку, м.
Пачатак світання. [Лі] павінна была штодня ўставаць на золаку, да ўсходу сонца, і гатаваць рыс для рабочых. Барашка. Ужо і ночка канчаецца, зараз золак зайграе над зямлёю. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яйцакле́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
У біялогіі — жаночая палавая клетка жывёльных і раслінных арганізмаў, якая ў выніку апладнення або партэнагенезу дае пачатак новаму арганізму; яйцо (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заснава́ць¹, -ную́, -нуе́ш, -нуе́; -нуём, -нуяце́, -ную́ць; -ну́й; -нава́ны; зак., што.
1. Пакласці пачатак чаму-н., стварыць.
З.
Беларускую акадэмію мастацтваў.
З. суверэнную дзяржаву.
2. на чым. Зрабіць на аснове чаго-н., пакласці ў аснову што-н.
З. планы на разліках.
3. Плетучы, снуючы, зацягнуць якую-н. паверхню чым-н.
Павук заснаваў шыбу павуцінай.
|| незак. засно́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак.
1. каго (што). Даць жыццё каму-н., пусціць на свет.
Н. сына.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., што. Даць пачатак чаму-н., стварыць што-н., быць прычынай з’яўлення чаго-н.
Крыўда нарадзіла злосць.
◊
У чым маці нарадзіла (разм.) — зусім голы.
|| незак. нараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. нараджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
э́ра, -ы, мн. э́ры, эр, ж.
1. Сістэма летазлічэння, якая вядзе свой пачатак ад пэўнага моманту.
Хрысціянская, або новая, наша, э. пачынаецца з даты нараджэння Ісуса Хрыста.
2. Вялікі гістарычны перыяд, які карэнным чынам адрозніваецца ад папярэдняга.
Э. касманаўтыкі.
3. Самы вялікі храналагічны падзел, значны этап у геалагічнай гісторыі Зямлі (спец.).
Палеазойская э.
Мезазойская э.
Кайназойская э.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)