*Вы́баўкнуць, вы́бовкнуты ’вынырнуць’ (пін., Нар. лекс.). Да бо́ўкнуць ’упасці ў ваду’; сюды ж, відаць, і драгіч. вы́бовчаный ’выпучаны’, якое Клімчук (Бел.-укр. ізал.) звязвае з карп. бовчь ’паглыбленне ў рацэ’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запа́дзіна, ‑ы, ж.
Разм. Паглыбленне, упадзіна. Ламаліся калёсы, трапляючы ў глыбокія западзіны між каменняў на дне топкай разбоўтанай гразі. Пестрак. Пад скалой была даволі глыбокая западзіна. Яе вось хлопчыкі і вырашылі паглыбіць і пашырыць. Бяганская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́залка ’паглыбленне (равок) паміж загонамі пры ворыве ў роскідку’ (слуц., Лекс. і грам., 15). З ро́звалка, якое з раз- і валі́ць (гл.). Семантычна ро́звалка — тое ж, што і ро́скідка (гл. роскід).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазако́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Паклаўшы ў якое‑н. паглыбленне, засыпаць зверху — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. [Цётка Хіма:] — Мы ведаем, як.. [хлеб] ухаваць, — у снег пазакопваем. Сабаленка.
2. Засыпаць, зараўнаваць усё, многае. Пазакопваць ямы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарэ́з, ‑у, м.
1. Вузкае паглыбленне ў выглядзе канаўкі, якое робіцца рэжучым інструментам на чым‑н.
2. Гіст. Тое, што і надзел (у 2 знач.). Атрымаць нарэз зямлі.
3. Тое, што і нарэзка (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заглыбле́нне, ‑я, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. заглыбляцца — заглыбіцца.
2. Паглыбленне, упадзіна, ямка ў чым‑н. У высокай траве.. ляжалі па крузе сем абчасаных камянёў, а ў цэнтры.. восьмы, з правільна круглым заглыбленнем наверсе. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ячэ́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, ячэ́ек, ж.
1. Паглыбленне, дзірачка і пад. (у цэлай сістэме падобных).
Ячэйка сотаў.
2. Невялікая арганізацыйная група, дробная адзінка, якая ўваходзіць у склад якога-н. аб’яднання або грамадскай арганізацыі.
Сям’я — пярвічная я. грамадства.
Падпольная я.
3. Невялікі акоп для аднаго стралка (спец.).
Агнявая я.
|| прым. ячэ́йкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыя́мак, ‑мка, м.
Спец. Невялікая яма, паглыбленне ў зямлі перад або пад чым‑н., прызначанае для спецыяльнай мэты (у забоі — для сцёку вады, у падвальным памяшканні перад вокнамі, якія знаходзяцца часткова або поўнасцю ніжэй узроўню зямлі, і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утвары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак., што.
1. Стварыць сабой, выклікаць сабой узнікненне чаго-н.
Лініі ўтварылі прамы вугал.
Вада ўтварыла ў зямлі паглыбленне.
2. Арганізаваць, заснаваць.
У. ваенна-палітычны саюз.
3. Зрабіць што-н. нечаканае, непажаданае, напракудзіць (разм.).
Ай, што вы, дзеці, тут утварылі!
|| незак. утвара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. утварэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
катлаві́на, ‑ы, ж.
Паглыбленне, упадзіна на паверхні зямлі з пакатым спускам. Высеўка падрабязна расказваў нам пра возера Нарач, якое ляжыць у маляўнічай катлавіне. Гурскі. Справа добра відаць бераг Афрыкі, злева — зусім недалёка Тарыфа з белымі дамочкамі ў катлавіне. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)