Асамбле́я. З франц. assamblée ’сход’ праз рус. ассамблея, дзе з Пятроўскай эпохі (1696): Курс суч., 166; Крукоўскі, Уплыў, 78. Параўн. Шанскі, 1, А, 169; Маргаран, ЭИРЯ, 6, 92.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
засячы́ I сов., в разн. знач. засе́чь;
з. дрэ́ва — засе́чь де́рево;
конь засе́к нагу́ — ло́шадь засекла́ но́гу;
з. курс карабля́ — засе́чь курс корабля́;
◊ з. час — засе́чь вре́мя
засячы́ II сов.
1. (избить до смерти) засе́чь, запоро́ть, захлеста́ть;
2. (убить острым предметом, оружием) заруби́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Аташэ́ ’спецыяліст-кансультант пры пасольстве’. Новае (XX ст.) запазычанне з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 78), дзе з франц. attaché (Курс суч., 166) у сярэдзіне XIX ст. (Шанскі, 1, А, 173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
засячы́¹ і засе́кчы¹, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; засе́к, -кла; -сячы́; засе́чаны; зак., што.
1. Зрабіць сякерай выемку ў чым-н., на чым-н.
З. дрэва.
2. Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.
Конь засек нагу.
3. Адзначыць момант чаго-н., а таксама вызначыць пункт, месцазнаходжанне чаго-н.
З. час вылету.
З. курс карабля.
|| незак. засяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валю́та, -ы, ДМ -лю́це, мн. -ы, валю́т, ж.
1. Грашовая сістэма краіны, а таксама грашовыя адзінкі гэтай сістэмы.
Залатая в.
2. зб. Грошы замежных краін, якімі карыстаюцца ў міжнародных разліках.
Замежная в.
|| прым. валю́тны, -ая, -ае.
Валютныя аперацыі.
○
Валютны курс — суадносіны паміж рознымі валютамі (у 1 знач.), кошт грашовай адзінкі адной краіны, выражаны ў валюце (у 1 знач.) другой краіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
земляро́бства, ‑а, н.
1. Апрацоўка зямлі (у 3 знач.) для вырошчвання сельскагаспадарчых культур. Займацца земляробствам. □ [Людзі] адваёўвалі ад суцэльнай першабытнай пушчы ўсё новыя і новыя ўчасткі для земляробства. В. Вольскі.
2. Навука аб вырошчванні сельскагаспадарчых культур. Курс агульнага земляробства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэгуля́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які раўнамерна і правільна адбываецца праз пэўныя прамежкі часу. Рэгулярная інфармацыя. Рэгулярныя заняткі.
2. Які мае цвёрда ўстаноўленую пастаянную арганізацыю і сістэматычны курс ваеннага навучання (пра армію, войска і пад.). Рэгулярная армія. Рэгулярныя войскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Арама́т. Рус., укр. арома́т. Ст.-бел. ароматъ, ароматы (у друк. кн. XVII ст., Гіст. мовы, 1, 298), ст.-рус. ароматъ з ст.-слав. (толькі мн. л.!), ароматы < грэч. ἄρωμα, мн. л. ἀρώματα, родны скл. мн. л. ἀρωμάτων. Стараславянская форма адлюстроўвае грэч. мн. л. Паколькі ўжо ў Лексісе Зізанія арома́ты, націск, магчыма, выводзіць з грэч. ускосных форм, а не з франц. Параўн. Шанскі, 1, А, 146. Аб грэчаскай крыніцы бел. арамат гл. Булахаў, Курс суч., 163; Юргелевіч, Курс, 127; Гіст. лекс., 122.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ле́кцыя, ‑і, ж.
1. Вуснае выкладанне вучэбнага прадмета выкладчыкам у вышэйшай навучальнай установе. Наведваць лекцыі. □ Сівы прафесар, адпачыўшы на сонечным ўзбярэжжы Крыма, першыя лекцыі чытаў неяк больш усхвалявана. Шахавец. // толькі мн. (ле́кцыі, ‑ый). Частка вучэбнага прадмета, якая выкладаецца ў вуснай форме. Курс лекцый. // Публічнае чытанне на якую‑н. тэму. Направа, за прычыненымі дзвярыма, ішла для сялян лекцыя. Чорны. Цяпер часта ў клубе, у брыгадах, на фермах прапагандысты чытаюць лекцыі. Дуброўскі.
2. толькі мн. (ле́кцыі, ‑ый). Аддрукаваны курс публічных чытанняў, а таксама запісы па якому‑н. прадмету выкладання. Інстытуцкія лекцыі па літаратуры.
[Ад лац. lectio — чытанне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слу́шать несов., в разн. знач. слу́хаць;
слу́шать ра́дио слу́хаць ра́дыё;
слу́шать конце́рт слу́хаць канцэ́рт;
слу́шать де́ло в суде́ слу́хаць спра́ву ў судзе́;
слу́шать курс вы́сшей матема́тики слу́хаць курс вышэ́йшай матэма́тыкі;
он во всём слу́шал отца́ ён ва ўсім слу́хаў ба́цьку;
слу́шать певи́цу слу́хаць спява́чку;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)