конь, каня́, мн. ко́ні і (з ліч. 2, 3, 4) кані́, ко́ней, м.
1. Буйная свойская аднакапытная жывёліна, якая выкарыстоўваецца для перавозкі грузаў і людзей, а таксама для верхавой язды.
Купіць каня.
Навязаць каня.
Па конях! (кавалерыйская каманда для пасадкі на коней).
2. Шахматная фігура з галавой каня.
Хадзіць канём.
3. Абабіты скурай брус на чатырох ножках для гімнастычных практыкаванняў.
◊
На кані і пад канём — у самых разнастайных, прыемных і непрыемных сітуацыях (пабываць, быць).
Ні па кані, ні па аглоблях (разм.) — не так, як хацелася (зрабілася, атрымалася).
Ход канём — пра смелае, рашучае дзеянне.
|| памянш. ко́нік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. ко́нны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ко́нскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
К. двор.
Конская грыва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засячы́ся і засе́кчыся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -сячэ́цца; засе́кся, -клася; зак.
Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.
|| незак. засяка́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сту́заць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго (што).
1. Затузаць, зацягаць.
С. каня.
2. перан. Давесці да хворага, нервовага стану, змучыць.
Хвароба стузала чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расцугля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Выняць з рота каня цуглі, адшчапіўшы ад аброці. Расцугляць каня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпо́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., каго.
Удараць шпорамі па баках каня, каб прымусіць яго хутчэй бегчы. Шпорыць каня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распу́таць сов. (освободить от пут) распу́тать;
р. каня́ — распу́тать ло́шадь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засупо́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., каго-што.
Сцягнуць клешчы хамута супоняй пры запраганні каня.
|| незак. засупо́ньваць, -аю, -аеш, -ае і супо́ніць, -ню, -ніш, -ніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клешчына́, -ы́, мн. кляшчы́ны і (з ліч. 2, 3, 4) клешчыны́, кляшчы́н, ж.
Адна з дзвюх драўляных частак хамута, якія сцягваюцца пад шыяй каня супоняй.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трыно́га, -і, ДМ -но́зе, мн. -і, -но́г, ж. (разм.).
1. Тое, што і трыножак.
2. Пута, якім звязваюць пярэднія ногі каня з адной задняй.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пега́шка ж., прост. страка́ты (пярэ́сты) конь, род. страка́тага (пярэ́стага) каня́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)