картасхе́ма, ‑ы, ж.

Спрошчаная, безмаштабная і без геаграфічнай сеткі карта для ілюстрацыі істотных рыс якой‑н. з’явы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыялектагра́фія, ‑і, ж.

Раздзел дыялекталогіі, які фіксіруе і вывучае з’явы дыялектнай мовы ў плане іх тэрытарыяльнага пашырэння.

[Ад грэч. diálektos — гаворка і graphō — пішу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недапушча́льны

1. недопусти́мый; (о поступках — ещё) непозволите́льный, недозволи́тельный;

~ная дзёрзкасць — недопусти́мая де́рзость;

2. нетерпи́мый;

~ныя з’я́вы — нетерпи́мые явле́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

з’я́ва ж.

1. в разн. знач. явле́ние ср.;

з’я́вы прыро́ды — явле́ния приро́ды;

з’я́вы грама́дскага жыцця́ — явле́ния обще́ственной жи́зни;

часо́вая з. — вре́менное явле́ние;

звыча́йная з. — обы́чное явле́ние;

дзе́я друга́я, з. пя́тая — де́йствие второ́е, явле́ние пя́тое;

2. (то, что можно представить себе) карти́на, о́браз м.;

у па́мяці як жывы́я ўста́лі з’я́вы няда́ўняга міну́лага — в па́мяти как живы́е вста́ли о́бразы (карти́ны) неда́внего про́шлого

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

астрафі́зіка, ‑і, ДМ ‑зіцы, ж.

Раздзел астраноміі, які вывучае фізічныя з’явы і хімічныя працэсы ў нябесных целах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

этнацэнтры́зм, ‑у, м.

Схільнасць чалавека ацэньваць усе жыццёвыя з’явы праз прызму каштоўнасці сваёй этнічнай групы, якая лічыцца эталонам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вурца́ць ’бурчаць’ (віц., Рам., 8). Да вурча́ць ’тс’ з цоканнем (пра распаўсюджанне гэтай з’явы на тэрыторыі Беларусі і суседніх тэрыторыях гл. Бузук, Спроба, 41, карта № 8).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

акампанеме́нт, -у, М -нце, м.

1. Музычнае суправаджэнне спеваў, дэкламацыі і пад.

Спяваць пад а. раяля.

2. З’явы, падзеі, якія суправаджаюць што-н., ствараюць гукавы фон чаму-н.

Пад а. дажджу (перан.: пад шум дажджу).

|| прым. акампанеме́нтны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апавяда́льны, -ая, -ае.

Які апавядае што-н., апісвае якія-н. падзеі; спакойны, эпічны.

А. жанр.

○

Апавядальны сказ — сказ, у якім даецца паведамленне пра тыя ці іншыя з’явы, падзеі, факты, іх прыметы ці адказ на пытанне.

|| наз. апавяда́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэлевымярэ́нне, ‑я, н.

Спец. Вымярэнне на адлегласці фізічных велічынь, якія характарызуюць тэхнічны працэс, з’явы прыроды або стан жывога арганізма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)