прадо́нне, ‑я, н.

Бездань, бяздонне; прорва. Па крутых спадах імчыць ледніковы паток. Ён шуміць у вузкіх горных праходах,.. з грымотным гулам падае з абрываў у прадонні. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэксту́ра, ‑ы, ж.

Спец. Асаблівасці будовы цвёрдага рэчыва, абумоўленыя характарам размяшчэння яго састаўных частак (крышталяў, зерняў, слаёў). Тэкстура горных парод. Тэкстура драўніны. // Рэчыва той або іншай характэрнай будовы.

[Лац. textura.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

му́льда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Спец.

1. Форма залягання слаёў горных парод у выглядзе чашы ці карытападобнага прагібу.

2. Металічная скрыня для механізаванай загрузкі шыхтавых матэрыялаў у сталеплавільную печ.

[Ням. Mulde — карыта.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кайло ’ручны інструмент у выглядзе востраканцовага стальнога кліна на драўляным цаўі для адкопвання кускоў горных парод; кірка’ (БРС, ТСБМ). Рус. кайла і кайло, без геаграфіі (Даль). Дабравольскі адзначае слова ў смаленых гаворках паводле СРНГ Урал. і інш. Бел. з рус., а тое з ням. Keil ’клін’, аднак Фасмер (2, 161) выказваў сумненне ў правільнасці гэтай этымалогіі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дэфля́цыя, ‑і, ж.

1. Змяншэнне колькасці папяровых грошай і банкнотаў, якія знаходзяцца ў абароце, з мэтай павысіць іх пакупную здольнасць.

2. Выдзіманне і шліфаванне горных парод мінеральнымі часцінкамі з дапамогай ветру.

[Ад лац. deflare — здзімаць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́лата, ‑а, М ‑лаце, н.

1. Цяслярскі і сталярны інструмент для выдзёўбвання дзірак, пазоў і пад. Антон узяў долата і прадзёўб пару дзірак .. для спіц. Пальчэўскі.

2. Інструмент для бурэння горных народ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развява́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. развяваць і развявацца. // Спец. Выдзіманне ветрам часцінак горных народ і глебы. У працэсе натуральнага зарастання расліннасцю або пасля пасадкі лесу развяванне пяскоў спыняецца. Прырода Беларусі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Палані́на ’горная паша з лугавой расліннасцю ў верхнім поясе Карпат і некаторых горных хрыбтоў Балканскага паўвострава’ (ТСБМ). З укр. полони́на ’тс’. Агульнаслав. і прасл. polnina; польск. planina, чэш. planina і г. д. Роднасныя поле (гл.) і ст.-рус. полъ ’адкрыты, вольны, пусты’ (гл. Фасмер, 3, 307 і наст.; Махэк₂, 454; Брукнер, 422). Агляд семантыкі і літаратуры гл. Талстой, Геогр. терм., 79 і наст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адва́л, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у, гл. адваліць (да 1 знач.).

2. -а. Прыстасаванне ў плузе для адразання і пераварочвання пласта зямлі.

3. -а. Перавернуты пласт зямлі.

4. -а. Насып з пустых парод, шлаку і пад. на горных распрацоўках (спец.).

|| прым. адва́льны, -ая, -ае (да 2—4 знач.).

◊

Да адвалу (разм.) — наесціся да сыці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

палані́на, ‑ы, ж.

Горная паша з лугавой расліннасцю ў верхнім поясе Карпат і некаторых горных хрыбтоў Балканскага паўвострава. Каб была пры мне дружына Юнакоў-хлапцоў удалых, Ускалыхнуў бы я Карпаты, Бор дрымотны, паланіны. Бажко.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)