база́р, ‑у, м.

1. Гандаль (пераважна прыватны) прадуктамі і іншымі таварамі шырокага ўжытку ў пэўныя дні на спецыяльна адведзеных плошчах. Базар пачаўся рана. // Вялікі перадсвяточны або сезонны гандаль спецыяльнымі таварамі, звычайна на адкрытым месцы. Кніжны базар. Навагодні базар. // Людзі, што знаходзяцца на базары. Базар ужо раз’язджаўся. Збегся ўвесь базар.

2. Спецыяльна адведзенае месца з адпаведнымі прыстасаваннямі і будынкамі для гандлю. Маўчаць спусцела голыя базары. Сіпакоў.

3. перан. Разм. Бязладная гаворка, крык, тлум. — Дык рабіць жа што будзем? Чаго ж гэта мы базар адкрылі тут? Галавач.

•••

Птушыны базар — месцы на берагах мора, дзе гняздзяцца вялікія масы птушак.

[Перс. bāsar.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пала́тачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да палаткі (у 1 знач.); прызначаны для палатак. // Які складаецца з палатак. Прыйшоў канец апошняму кутку палатачнага гарадка. На машыны грузілі ложкі, крэслы, розны хатні скарб. Савіцкі.

2. Які адбываецца ў палатцы (у 2 знач.). Палатачны гандаль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ры́ночный ры́начны;

ры́ночная торго́вля ры́начны га́ндаль;

ры́ночная сто́имость ры́начная ва́ртасць;

ры́ночные отноше́ния ры́начныя адно́сіны;

ры́ночная эконо́мика ры́начная экано́міка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сезо́нный сезо́нны;

сезо́нный рабо́чий сезо́нны рабо́чы;

сезо́нный биле́т сезо́нны біле́т;

сезо́нная оде́жда сезо́ннае адзе́нне;

сезо́нная торго́вля сезо́нны га́ндаль.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гандлява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; незак.

1. кім-чым, з кім-чым і без дап. Весці гандаль.

Г. таварамі шырокага ўжытку.

Г. з замежнымі краінамі.

2. перан., кім-чым. Рабіць што-н. прадметам гандлю дзеля матэрыяльнай выгады.

Г. сваім сумленнем.

3. Займацца гандлем як прафесіяй.

Гандлюе ў магазіне.

Вучыцца г.

4. Пра гандлёвае прадпрыемства: прадаваць, адпускаць тавар.

Магазін гандлюе да 22 гадзін.

|| наз. гандлява́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разно́сный в разн. знач. разно́сны;

разно́сная кни́га разно́сная кні́га;

разно́сная торго́вля уст. разно́сны га́ндаль;

разно́сная реце́нзия разг. разно́сная рэцэ́нзія.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ручны́, -а́я, -о́е.

1. гл. рука.

2. Прызначаны, прыстасаваны для рук.

Р. гадзіннік (наручны). Р. багаж (які можна везці пры сабе).

3. Які робіцца рукамі; які прыводзіцца ў дзеянне рукамі.

Ручная вышыўка.

Ручная граната (для кідання рукой). Р. набор (друкарскі).

4. Пра работу, падлікі: не аўтаматычны (спец.).

Ручныя вылічэнні.

5. Пра звера, птушку: прыручаны, які прывык да чалавека.

Ручная вавёрка.

Р. арол.

○

Ручны продаж —

1) гандаль з рук;

2) у аптэцы: продаж без рэцэптаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мех​I м. фу́тра, -ра ср., собир. фу́тры, -раў;

на меху́ падбі́ты фу́трам;

шу́ба на меху́ фу́тра;

торго́вля мехом га́ндаль фу́трам.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пакт 1 ’міжнародны дагавор, пагадненне, які мае звычайна вялікае палітычнае значэнне’ (ТСБМ). З рус. пакт ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 83), дзе праз еўрапейскія мовы (параўн. ням. Pakt) з лац. pactum ’дагавор’.

Пакт 2 ’арэндны гандаль малочнай гаспадаркай’ (Мядзв.), ’малочная гаспадарка’ (Яруш.), ’малачарня’ (Сл. ПЗБ), пакта́р ’арандатар памешчыцкай скаціны для гандлю малочнымі прадуктамі’ (Шн. 2). З ням. Pacht, Pächter ’тс’ праз польскае пасрэдніцтва (гл. Шн. 2, 288). Ням. з лац. pactum (гл. пакт 1) (Брукнер, 391).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бі́ржа, ‑ы, ж.

1. У капіталістычных краінах — установа для заключэння фінансавых і гандлёвых здзелак на каштоўныя паперы і тавары. Валютная біржа. Таварная біржа. // Будынак, у якім знаходзіцца гэта ўстанова.

2. Уст. Вулічная стаянка рамізнікаў. — Там ёсць Шпулькевіч, што раміаніцкую біржу як бы трымаў. Чорны.

•••

Біржа працы — пасрэдніцкая ўстанова па найму рабочай сілы.

Чорная біржа — тайны гандаль замежнай валютай.

[Ням. Börse.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)