се́ча, ‑ы, ж.
Уст. і высок. Бой, бітва. Крывавая сеча. □ Трымайцеся, званы! Пачуў вас... Коней асядлаў... Спяшае з Кіева дадому Усяслаў, — Будзе сеча, Будзе сеча... Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нялі́шні, ‑яя, ‑яе.
Патрэбны, небескарысны. Перасцярога будзе нялішняй.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
предстоя́ть предстои́т (будет впереди) ма́е быць, паві́нен быць, бу́дзе; (должен произойти) ма́е адбы́цца, паві́нен адбы́цца; (ждёт, впереди) чака́е; (надо будет) трэ́ба бу́дзе; (придётся) давядзе́цца; (имеет, должен) ма́е, паві́нен; (предвидится) прадба́чыцца;
предстоя́т вы́боры ма́юць (паві́нны) быць (адбы́цца) вы́бары;
вам предстои́т интере́сная рабо́та вас чака́е (вам прадба́чыцца) ціка́вая рабо́та (пра́ца);
предстои́т лете́ть на самолёте трэ́ба бу́дзе (давядзе́цца) ляце́ць на самалёце;
ему́ предстои́т реши́ть э́то де́ло яму́ трэ́ба бу́дзе (давядзе́цца) вы́рашыць гэ́ту спра́ву, ён паві́нен бу́дзе вы́рашыць гэ́ту спра́ву;
ле́том мне предстои́т интере́сная командиро́вка уле́тку мне прадба́чыцца ціка́вая камандзіро́ўка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
і², часц.
1. Ужыв. для ўзмацнення сэнсу таго слова, перад якім стаіць.
Не магла і падумаць пра гэта.
2. Вылучае наступнае слова; па знач. адпавядае часціцы «нават».
І сцены вушы маюць.
3. Адпавядае па знач. часціцы «таксама».
Будзе і на нашай вуліцы свята (прымаўка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́падак, -дку, мн. -дкі, -дкаў, м.
1. Тое, што здарылася, здарэнне.
В. з жыцця.
Няшчасны в.
У такім выпадку (пры такой умове, пры дадзеных абставінах). На ўсякі в. (у прадбачанні чаго-н. нечаканага). У крайнім выпадку (пры крайняй неабходнасці). У асобных выпадках (калі-нікалі). Ні ў якім выпадку (ніколі, ні пры якіх умовах, ні за што). У тым выпадку, калі... (калі здарыцца так, што...). У адваротным выпадку (калі будзе наадварот, не так). У лепшым выпадку (пры самых спрыяльных абставінах).
2. Зручны момант.
Падвярнуўся в.
Упусціць в.
3. Тое, што і выпадковасць (у 2 знач.).
Поспех работы не можа залежаць ад выпадку.
◊
Ад выпадку да выпадку — калі-нікалі, не пастаянна.
Ва ўсякім выпадку — пры любых абставінах, незалежна ні ад чаго.
З выпадку — з-за, з прычыны чаго-н.
Пры выпадку (разм.) — калі будзе магчымасць.
Пры выпадку перадам усё яму.
У выпадку чаго — калі адбудзецца, надыдзе што-н.
Забеспячэнне ў выпадку хваробы.
У выпадку чаго (разм.) — калі будзе патрэба.
У выпадку чаго, паведамі мне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прадрака́ць ’наперад прадказываць тое, што будзе’ (ТСБМ), прадрачэ́ння ’прадраканне’ (Бяльк.). Праз рус. предрекать (Крукоўскі, Уплыў, 56) з ц.-слав. прѣдъречи, предречи ’прадракці’ да прасл. *rekti, rekǫ ’гаварыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
самахо́дам, прысл.
1. Механічна (пра падачу разца або дэталі ў станках) (спец.).
2. 3 дапамогай уласнага рухавіка, без пабочнай цягі.
Камбайн ідзе с.
3. Рухаючыся сілай цячэння ракі (пра плыты, сплаўны лес).
Раней плыты маглі ісці с.
4. Уласнымі нагамі, пехатой (разм.).
Ён будзе дабірацца с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нахма́рыцца сов., безл. покры́ться ту́чами;
~рылася, ці не бу́дзе дажджу́? — не́бо покры́лось ту́чами, не бу́дет ли дождя́?
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ска́заны ска́занный;
◊ ~на — зро́блена — ска́зано — сде́лано;
не ў кры́ўду хай бу́дзе ~на — не в оби́ду будь ска́зано
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́рна,
1. Прысл. да верны (у 1–4 знач.).
2. у знач. вык. Вельмі надзейна, абавязкова. [Бародзіч:] — Пакуль гэта ўсё будзе, справа, вядома, зацягнецца, але затое гэта будзе верна і цвёрда. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)