Апа́рына (БРС), апа́ра ’крынічнае акно’ (лід., Яшк.). Укр. опар ’палонка’, ’акно ў балоце’, ’падталы снег’. Дзеяслоў апарыць ’падвергнуць уздзеянню пары’, вядомы ў слав. мовах, дае шэраг вытворных са значэннем месца: ’месца апёку’, ’выгарэлае месца ў лесе’ і г. д. Відаць, апарына — адзін з такіх вытворных назоўнікаў; уздзеянне пары, магчыма, меркавалася ў сувязі з тым, што над апарынай у халоднае надвор’е відаць пара.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вірэ́я ’акно ў балоце, бяздонне’ (усх.-бел., КЭС), рус. верея́ ’кавалак лугу, лесу’. Утворана ад вір 1 і малапрадуктыўнага суф. ‑эя (< ěja).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
размалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
Разм. Разбіць. [Дзед:] — Ты як самы сапраўдны хуліган. Акно размалаціў!.. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выглёнда ’вышка’ (Чэрн.). Запазычана з польск. wygląda, найбольш блізкае значэнне, якое даецца ў слоўніках — ’акно’ (Варш. сл.); магчыма, самастойнае ўтварэнне ад wyglądać ’выглядаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ёўкнуць ’шуснуць, праваліцца пад лёд, у «акно» на балоце, на дрыгве’ (Янк. II). Ці да ёкнуць (гл.)? У такім разе незразумелым застаецца ў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стук¹, -у, м.
1. Кароткі адрывісты гук, шум ад удару, ад падзення цвёрдых прадметаў.
С. сякеры аб бервяно.
2. Удар, які апавяшчае аб прыходзе або просьбе дазволіць зайсці.
С. у акно.
Увайсці са стукам.
3. Шум, які ўтвараецца рытмічнымі скарачэннямі сэрца.
Слухаць с. сэрца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ве́жавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да вежы. Вежавае акно. Вежавыя байніцы.
•••
Вежавы кран гл. кран 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адканапа́ціць, ‑пачу, ‑паціш, ‑паціць; зак., што.
1. Скончыць канапачанне; праканапаціць. Адканапаціць лодку.
2. Расканапаціць заканапачанае. Адканапаціць акно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напаце́лы, ‑ая, ‑ае.
Пакрыты вільгаццю, запацелы. Праз напацелае акно відны былі голыя ліпы ў панскім парку. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Расхаля́піць ’шырока расчыніць (дзверы, вароты, акно)’ (Варл.). Вакалізаваны варыянт да хля́паць (гл.), параўн. гукаперайманне хляп (пра рэзкае расчыненне ці закрыццё дзвярэй, варот і інш.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)