чад, -у, М -дзе, м.
1. Удушлівы атрутны газ, які ўтвараецца пры няпоўным згаранні вугалю з прычыны недастатковага прытоку паветра.
Ад чаду балела галава.
2. Едкі, удушлівы дым, утвораны пры гарэнні (звычайна тлушчу).
3. перан. Стан самазабыцця, нястрымнага праяўлення якіх-н. пачуццяў.
|| прым. ча́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шакала́д, -у, М -дзе, м.
1. Кандытарскі выраб, які атрымліваюць шляхам перапрацоўкі зерня какавы з цукрам.
Плітка шакаладу.
2. Салодкі напітак на малацэ з парашку гэтага вырабу.
Выпіць кубак шакаладу.
|| прым. шакала́дны, -ая, -ае.
Ш. колер (карычневы). Шакаладнае дрэва (вечназялёнае паўднёвае дрэва, з насення якога атрымліваюць какаву).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шатрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак., што.
Ачышчаць (зерне) ад абалонак перад тым, як малоць або пускаць на крупы.
Ш. збожжа.
|| зак. сшатрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны.
|| наз. шатрава́нне, -я, н. і шатро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (разм.).
|| прым. шатрава́льны, -ая, -ае.
Шатравальная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шмато́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.
1. Абрэзак, абрывак скуры, тканіны і пад.
Ш. матэрыі.
2. Жмут чаго-н.
Ш. поўсці.
3. Невялікі кавалак, камяк чаго-н.; нязначная колькасць чаго-н.
Ш. сала.
Сям-там тырчалі шматкі сухой травы.
|| прым. шмато́чны, -ая, -ае і шматко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шпаклява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; незак., што (спец.).
Замазваць, запаўняць трэшчыны, шчыліны спецыяльным саставам перад паліроўкай, фарбаваннем.
Ш. сцены.
Ш. падлогу.
|| зак. зашпаклява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны.
|| наз. шпаклява́нне, -я, н. і шпаклёўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
|| прым. шпаклёвачны, -ая, -ае.
Шпаклёвачныя работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́гада, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, я́гад, ж.
Невялікі сакавіты плод кустовых і травяністых раслін.
Ягады малін.
◊
Аднаго поля ягады (разм., звычайна неадабр.) — зусім свой па духу, паводзінах чалавек.
|| памянш. я́гадка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
|| прым. я́гадны, -ая, -ае.
Я. год.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́слі, -яў.
1. Кармушка для жывёлы ў выглядзе вузкай унізе скрынкі ці рашоткі, нахільна прымацаванай да сцяны.
2. Выхаваўчая ўстанова для самых маленькіх дзяцей, дзе яны знаходзяцца ў час працы бацькоў.
Дзіцячыя я.
Адвесці дзіця ў я.
|| прым. я́сельны, -ая, -ае.
Я. ўзрост (да трох гадоў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нікелява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; нікелява́ны і нікелірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак., што.
Пакрыць (пакрываць) слоем нікелю.
|| зак. аднікелява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лява́ны і аднікелірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны.
|| наз. нікеліро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. і нікелірава́нне, -я, н.
|| прым. нікеліро́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
павя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
1. Кавалак тканіны, які носяць на рукаве і пад.
Жалобная п.
2. Бінт ці іншы матэрыял, якім закрыта, завязана параненае месца або які дапамагае ўтрымліваць частку цела ў патрэбным становішчы.
Налажыць павязку на рану.
Гіпсавая п.
|| прым. павя́зачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пад’е́зд, -у/-а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. -у, гл. пад’ехаць.
2. -а. Месца, па якім пад’язджаюць да чаго-н.
П. да ракі.
3. -а. Уваход у будынак.
Парадны п.
|| прым. пад’язны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.) і пад’е́зны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)