дыплама́т, -а, Ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Службовая асоба, якая займаецца дыпламатычнай дзейнасцю, работай у галіне знешніх зносін.

2. перан. Пра чалавека, які дзейнічае тонка, умела.

3. Плоскі чамаданчык для папер, кніг, сшыткаў і пад. (разм.).

|| ж. дыплама́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лабіры́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. У Старажытнай Грэцыі і Егіпце — будынак з мноствам пакояў і складанымі, заблытанымі хадамі, з якога цяжка было выйсці.

2. перан. Складанае, заблытанае становішча, размяшчэнне чаго-н.

Л. вуліц.

Л. думак.

3. Унутранае вуха чалавека і пазваночных жывёл (спец.).

|| прым. лабіры́нтавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разгада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Знайсці правільны адказ на загаданае; адгадаць.

Р. рэбус.

Р. загадку.

2. каго-што. Зразумець сэнс чаго-н. незразумелага, уясніць характар каго-, чаго-н.

Р. чалавека.

Р. намеры праціўніка.

|| незак. разга́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разга́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

верабе́й, -б’я́, мн. -б’і́, -б’ёў, м.

Невялікая птушка атрада вераб’іных з карычнева-шэрым апярэннем, якая жыве пераважна паблізу чалавека.

Стрэляны або стары верабей — вопытны, бывалы чалавек.

|| памянш. верабе́йка, -і, мн. -і, -аў, м.

|| прым. вераб’і́ны, -ая, -ае.

Вераб’іная ноч (кароткая летняя ноч, а таксама ноч з бесперапыннай навальніцай і зарніцамі).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́пусташыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак. (разм.).

1. што. Зрабіць пустым; апаражніць.

В. торбу сухароў.

2. перан., каго-што. Пазбавіць маральнай, творчай сілы.

В. душу.

Бязмэтнае жыццё выпусташыла гэтага чалавека.

3. перан., што. Пазбавіць жывога зместу, галоўнага, істотнага (у вучэнні, тэорыі і пад.).

В. ідэю.

|| незак. выпусто́шваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

касма...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) які мае адносіны да космасу, да касмалогіі, напр.: касмафізіка, касмахімія, касмахраналогія;

2) які мае адносіны да касманаўтыкі як да навукі, напр.: касмабіялогія, касмамедыцына, касмапсіхалогія;

3) які мае адносіны да касмічных палётаў, да знаходжання чалавека ў космасе, напр.: касмаадкрывальнік, касмаплавальнік, касмаплаванне, касмапраходзец, касмацэнтр.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чараўні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. У казках і павер’ях: той, хто валодае чарамі; вядзьмар.

Злы ч. ператварае чалавека ў жабу.

2. Знахар, лекар.

3. перан. Чалавек, здольны захапіць чым-н., зачараваць.

Ч. слова.

Ч. беларускай паэзіі.

|| ж. чараўні́ца, -ы, ДМі́цы, мн. -ы, -ні́ц.

|| прым. чараўні́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Лапы́ра ’няцямкі чалавек, які з расстаўленымі рукамі ўсюды сунецца’ (КЭС, лаг.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад лапах (гл.) і суф. ‑ыр‑а (прасл. ‑уга). Параўн. рус. лапыш ’мянушка чалавека з вялікімі рукамі’ і ўкр. тупіір ’тупы чалавек’. Не выключана магчымасць кантамінацыі лапа і тапьірыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пану́ры ’прыветлівы, хмурны, суровы (пра чалавека); змрочны; з апушчанай галавой, панылы’ (ТСБМ, Нас., Яруш.), пану́рысты, пону́рышчэ ’пануры чалавек’ (ТС), панурува́тый (Клім.). Рус. пону́рый, укр. пону́рий, польск. ponury, чэш. ponury, славац. ponur(n)ý. Ад панурыць < нурыць (гл.) (Фасмер, 3, 326; Брукнер, 365).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Партрэ́т ’малюнак, рысунак, вялікая фатаграфія чалавека або групы людзей; апісанне знешнасці персанажа ў літаратурным творы’ (ТСБМ). З рус. портре́т ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79); у рус. у пачатку XVIII ст. праз нов.-в.-ням. Portrait з франц. portrait (Праабражэнскі, 2, 110; Фасмер, 3, 335).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)