Verbum

грашы́ць, грашу́, гро́шыш і грашы́ш, грэ́шыць і грашы́ць, грэ́шым і грашы́м, гро́шыце і грашыце́, гро́шаць і граша́ць; незак.

1. Рабіць грэх (у 1 знач.).

Хто спіць, той не г. (прыказка).

2. супраць чаго або чым. Парушаць якія-н. правілы, супярэчыць каму-н.

Г. супраць ісціны.

|| зак. паграшы́ць, -грашу́, -гро́шыш і -грашы́ш, -грэ́шыць і -грашы́ць (да 2 знач.) і саграшы́ць, -грашу́, -грэ́шыш і -грашы́ш, -грэ́шыць і -грашы́ць (да 1 знач.).

чужы́, -а́я, -о́е.

1. Не ўласны, які належыць каму-н. іншаму, не свой.

Чужая кніга.

Ч. дом.

Не браць чужога (наз.).

2. Не звязаны роднаснымі, сваяцкімі, блізкімі адносінамі.

Акрамя брата і сястры тут былі і чужыя людзі.

3. Які не з’яўляецца месцам пастаяннага жыхарства, радзімай для каго-н.

Чужая старонка.

4. Далёкі па сваіх поглядах, інтарэсах ад чаго-н.

|| наз. чу́жасць, -і, ж. (да 2 і 4 знач.).

ша́фа, -ы, мн. -ы, шаф, ж.

1. Прадмет мэблі ў выглядзе стаячай скрынкі з дзверцамі для захоўвання чаго-н.

Кніжная ш.

Убудаваная ш. (уробленая ў сцяну). Незгаральная ш. (металічная скрынка для захоўвання каштоўнасцей).

2. Спецыяльнае прыстасаванне ў выглядзе скрынкі са створкай або дзверцамі для сушкі, выпечкі (у плітах) і пад.

Сушыльная ш.

Выцяжная ш.

|| памянш. ша́фка, -і, ДМ -фцы, мн. -і, -фак, ж.

|| прым. ша́фавы, -ая, -ае.

шмы́гаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Хутка хадзіць, рухацца каля каго-, чаго-н., паміж кім-, чым-н.

Па вуліцы шмыгаюць машыны.

2. Праходзіць, выходзіць хутка, незаўважана.

Як убачыць мяне, шмыгае за дзверы.

3. чым. Тое, што і шморгаць (у 3 знач.).

Ш. носам.

|| аднакр. шмыгну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і шмыгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. шмы́ганне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

шча́сце, -я, н.

1. Стан і пачуццё поўнай, найвялікшай задаволенасці.

Сямейнае ш.

Іх шчасцю не было канца.

2. Поспех, удача.

Мне выпала ш. быць знаёмым з тым чалавекам.

Яго ш., былі побач людзі, выратавалі (у знач. вык.: яму пашанцавала).

◊

На шчасце —

1) каб былі поспех, удача ў каго-н., каб шанцавала каму-н. (даць, зрабіць, сказаць што-н.);

2) у знач. пабочн. сл. выражае задавальненне з выпадку чаго-н.

ярлы́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Грамата, пісьмовы ўказ ханаў Залатой Арды (уст.).

2. Лісток на чым-н. з указаннем назвы, колькасці, месца вырабу, нумара і пад.

Багажны я.

Бутэлечны я.

3. перан. Шаблонная, стандартная (звычайна адмоўная), надта кароткая характарыстыка, ацэнка каго-, чаго-н.

Гатовыя ярлыкі.

Прыклеіць я. каму-н.

|| памянш. ярлычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 2 знач.).

|| прым. ярлы́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).

ро́дны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ў кроўнай роднасці, а таксама наогул у роднасці (у 1 знач.).

Р. брат.

Родная цётка.

Гасціць у родных (наз.).

2. Свой па нараджэнні, па духу, па звычках.

Родная вёска.

Родная мова (мова сваёй радзімы, на якой гавораць з дзяцінства).

3. Дарагі, любы, мілы (у звароце).

○

Родны склон — склон, які адказвае на пытанні: каго? чаго?

|| ласк. ро́дненькі, -ая, -ае (да 3 знач.; разм.).

старт, -у, М -рце, мн. -ы, -аў, м.

1. Момант пачатку спартыўных спаборніцтваў.

Узяць с. (пачаць спаборнічаць). Даць с. (даць знак да пачатку спаборніцтва).

2. Месца, адкуль пачынаюцца спаборніцтвы па хадзьбе, бегу, яздзе, плаванні.

С. знаходзіцца на другім канцы пляцоўкі.

3. Момант ўзлёту лятальнага апарата; месца, з якога праводзіцца яго ўзлёт.

4. перан. Пачатак чаго-н.

С. у навуцы пачаўся з цікавага артыкула.

|| прым. ста́ртавы, -ая, -ае.

Стартавая пляцоўка.

стату́т, -а, М -ту́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Збор правіл, якія вызначаюць і рэгулююць парадак дзейнасці, выканання ці прымянення чаго-н., або звод палажэнняў, што вызначаюць структуру, прычыны і парадак дзейнасці якой-н. арганізацыі, установы.

С.

Арганізацыі Аб’яднаных Нацый.

2. Апісанне ордэна, парадак узнагароды ордэнам і яго нашэння.

3. У некаторых краінах (ЗША, Вялікабрытаніі і інш.) — назва заканадаўчых актаў агульнанарматыўнага характару.

С.

Вялікага Княства Літоўскага.

|| прым. стату́тны, -ая, -ае.

сто́йка², -і, ДМ сто́йцы, мн. -і, сто́ек, ж.

1. Падпорка, брус, якія служаць апорай для чаго-н. у механізме, збудаванні.

2. Прылавак, дзе прадаецца віно, закуска.

Буфетная с.

3. Прыстасаванне ў выглядзе табурэткі з прарэзанай у верхняй дошцы круглай дзіркай, у якую ставяць дзіця, каб прывучыць яго стаяць на нагах.

4. Стаячы каўнерык у выглядзе палоскі, якая цесна аблягае шыю.

|| прым. сто́ечны, -ая, -ае (да 1 знач.).