Або́ец ’клінок, якім замацоўваецца каса на касільне’ да біць. Пачатковае а‑, магчыма, не прэфіксальнага, а пратэтычнага характару (*бо́ец).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́сказні ’несур’ёзныя расказы, якім не трэба давяраць’ (Растарг.). З рус. ро́ссказни ’небыль, байкі, выдумкі’, параўн. урал. расказня́ ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паастава́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца; зак.
1. Астацца дзе-н. — пра ўсіх, многіх або быць пакінутым дзе-н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх.
Жнеі пааставаліся ў полі да вечара.
На градах яшчэ пааставалася многа агародніны.
2. Працягваць быць якім-н., кім-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Вокны пааставаліся адчыненымі.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае.
На падлозе пааставаліся сляды.
4. Апынуцца ў якім-н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Пасля вайны жанчыны пааставаліся ўдовамі.
5. Апынуцца ззаду, збоку — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Старыя ісці не паспявалі і пааставаліся ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бу́лачны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да булачных вырабаў.
2. у знач. наз. бу́лачная, ‑ай, ж. Магазін, у якім прадаюцца хлеб, булкі і кандытарскія вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гутарко́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Якім карыстаюцца ў гутарцы, размове. Гутарковая мова. // Уласцівы вуснай народнай мове. Гутарковы стыль. Гутарковыя інтанацыі.
2. Пабудаваны ў плане размовы, гутаркі; дыялагічны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гэй, выкл.
Разм. Вокліч, якім звяртаюцца да каго‑н., аклікаюць каго‑н. Гэй, наперад, покі сэрца Б’ецца, рвецца на прастор. Купала. — Гэй, дзядзька! — гукнула Харошка. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыхраі́зм, ‑у, м.
Спец. Двухколернасць, уласцівасць анізатропных цел (напрыклад, крышталяў) выяўляць розную афарбоўку ў белым святле ў залежнасці ад таго, у якім кірунку праз іх глядзець.
[Ад грэч. di — двойчы і chróa — колер.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жыга́ла, ‑а, н.
Разм. Металічны востры прут, якім прапякаюць дзіркі ў дрэве, косці. Яначку нібы жыгалам прапякло наскрозь. Ад сярэдзіны пачало цяпло па жылах расцякацца. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карыфе́й, ‑я, м.
1. Кіраўнік хору ў старажытнагрэчаскім тэатры.
2. перан. Выс. Выдатны дзеяч на якім‑н. долі дзейнасці. Карыфей навукі. Карыфей тэатра. Карыфеі сусветнай літаратуры.
[Грэч. koryphaios.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кія́шнік, ‑у, м., зб.
Абл. Сцёблы кукурузы з лісцем; кукурузныя бадылі. Ад лазовага плятня, за якім узвышаўся пажоўклы кіяшнік,.. [Пятра] аддзяляла нешырокая лагчына, парослая альховымі кустамі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)