панаця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. што. Нацягваючы, напяць усё, многае.
П. вяроўкі.
2. што. Надзець на сябе многа чаго-н., накрыцца чым-н. — пра ўсіх, многіх (разм.).
Дзеці панацягвалі на сябе коўдры.
3. чаго. Прыцягнуць, прынесці за некалькі прыёмаў вялікую колькасць чаго-н. (разм.).
П. галля.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыстасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак.
1. каго-што. Зрабіць прыгодным, прымяніць для чаго-н.
П. будынак пад клуб.
2. што і да чаго. Прымеркаваць да чаго-н. у часе.
П. паездку да свята.
|| незак. прыстасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыстасава́нне, -я, н. і прыстасо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дапя́ць, -пну́, -пне́ш, -пне́; -пнём, -пняце́, -пну́ць; -пні́; зак. (разм.).
1. да каго-чаго. Дайсці, дабрацца куды-н.
Ратуючыся, ён аж да Масквы дапяў.
2. чаго. Дамагчыся, дасягнуць чаго-н.
Яна свайго дапне.
3. Зразумець што-н.
Слухаў, слухаў, але не адразу дапяў.
|| незак. дапіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стры́жань, -жня, мн. -жні, -жняў, м.
1. Прадмет прадаўгаватай формы, які звычайна з’яўляецца воссю або асновай чаго-н.
Пластмасавы с.
С. шарыкавай ручкі (напоўнены чарнільнай пастай).
2. перан., чаго. Асноўная, галоўная частка чаго-н.
С. усяго рамана — тэма народнай вайны.
|| прым. стрыжнёвы, -ая, -ае.
Стрыжнёвы громаадвод (заземлены металічны стрыжань).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нагаці́ць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак.
1. чаго. Улажыць у грэблю, гаць вялікую колькасць чаго‑н.
2. што і чаго. Пакрыць грэбляй што‑н. ці вялікую колькасць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паначэ́сваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Начасаць 1 многа чаго‑н. Паначэсваць ільну.
паначэ́сваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Начасаць 2 многа чаго‑н. Паначэсваць бярвення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Віно́ўнік ’вінаваты ў чым-небудзь; той, хто з’яўляецца прычынай чаго-небудзь’, рус. виновник ’крыніца прычыны чаго-небудзь’, тамб. ’ландыш, Convallaria majalis’, горк. ’мудранка, Paris quadrifolia L.’, ст.-рус. виновникъ ’вінаваты; даўжнік’ серб.-харв. ви́новник ’тс’, макед., балг. виновник ’вінаваты’. Лексема ўтворана ад асновы прыметніка vin‑ov‑ьnъ (віноўны) і суф. ‑нік. Сюды ж віноўніца (< vinov‑ьn‑ic‑a).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Навя́ліцца ’навязвацца, нападаць; пападацца’ (Нас.), ’унадзіцца, дзейнічаць настойліва і неадступна’ (Бяльк.), ’настойліва і упарта ажыццяўляць сваё жаданне, сваю думку’ (Гарэц.), ’прывязацца да чаго-небудзь раптоўна’ (Мядзв.), ’накінуцца на каго-н. з лаянкай, папрокамі’ (ушац., Нар. сл.), навяльвацца ’настойваць, настойліва дамагацца’ (Гарэц.), ’прыставаць, чапляцца, навязвацца’ (Юрч.). Да вяліцца ’прагна хацець чаго-н.’, далейшая этымалогія якога няпэўная (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поми́мо предлог с род.
1. апрача́, апро́ч, акрамя́ (каго, чаго);
поми́мо всего́ про́чего апрача́ (апро́ч, акрамя́) усяго́ і́ншага;
2. (минуя) без (каго, чаго);
э́то соверши́лось поми́мо меня́ гэ́та зрабі́лася без мяне́ (без майго́ ве́дама, удзе́лу).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вы́звал ’вызваленне ад чаго-небудзь’ (Нас.). Рус. смал. вы́звол ’вызваленне, выручка’, укр. ви́звіл ’тс’. Безафіксальнае вытворнае ад вызваліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)