Рахапе́цце (ръхапе́цьця) ’дробныя рэчы, манаткі’ (дзісн., Нар. сл.). Складанае слова, дзе першая частка рах(а) — хутчэй за ўсё звязана з раха (гл.) ці рахацца (гл.), а другая з пяць ’напінаць’ (гл.). Параўн. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Скадаў, скода́ў ‘клінок, мяшочак на сыр’ (ТС). Складанае слова, першая частка якога ідэнтыфікуецца з прасл. *sьkati, *osьkati ‘выціскаць сок, вадкасць’, а другая з *daviti, гл. давіць ‘ціснуць’ (Борысь, Etymologie, 58). Параўн. аскавень, скавічак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Інтэле́кт. З рускай мовы ў пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 272; Крукоўскі, Уплыў, 77). Рус. интелле́кт (першая трэць XIX ст.) з лац. intellectus ’разуменне, розум’ праз французскае ці нямецкае пасрэдніцтва (Шанскі, 2, I, 92).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сіне-... (а таксама сіня-...).
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) сіні (у 1 знач.), з сінім адценнем, напр.: сіне-блакітны, сіне-зялёны, сіне-фіялетавы;
2) сіні (у 1 знач.), у спалучэнні з іншым асобным колерам, напр.: сіне-бела-чырвоны, сіне-чырвоны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
палеа...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) які мае адносіны да старажытных эпох, да глыбокай старажытнасці, напр.: палеаазіяты, палеаазіяцкі;
2) які мае адносіны да палеанталогіі, палеанталагічны, напр.: палеабатаніка, палеазаалогія;
3) які мае адносіны да вывучэння глыбокай старажытнасці, напр.: палеапаталогія, палеарэнтгеналогія, палеафіталогія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лёда... (а таксама леда...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая пішацца, калі націск у другой частцы падае не на першы склад і ўжыв. са знач.:
1) які мае адносіны да лёду, напр.: лёдагенератар, лёдазасцярога, лёдазабеспячэнне, лёдаўтварэнне;
2) які ўтрымлівае лёд, напр., лёдагрунтавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
відэа...
Першая частка складаных слоў, якая паказвае на адносіны да электрычных сігналаў, што нясуць інфармацыю аб відарысе (відэасігнал), а таксама да сістэм і ўстройстваў, што выкарыстоўваюцца ў сістэмах перадачы відарыса (відэатэлефон).
[Ад лац. video — бачу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мега...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) у мільён разоў больш асноўнай адзінкі меры, указанай у другой частцы слова, напрыклад: мегават, мегавольт; 2) вялікіх, гіганцкіх памераў, напрыклад: мегаспоры, мегаліты.
[Грэч. mégas — вялікі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свое..., (а таксама свая...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая азначае адносіны да сябе самога, да свайго, паказвае на што‑н. як на вынік уласных дзеянняў і пад., напрыклад: своекарыслівасць, своеасаблівы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэрма...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) адносіны да цеплыні, тэмпературы. напрыклад: тэрмадынаміка; 2) апрацоўку пры дапамозе высокіх тэмператур, напрыклад: тэрмафасфат; 3) заснаваны на выкарыстанні цеплавой энергіі, напрыклад: тэрматэрапія.
[Ад грэч. thermē — цяпло, гарачыня.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)