Verbum

падве́зці, -вязу́, -вязе́ш, -вязе́; -вязём, -везяце́, -вязу́ць; падвёз, -ве́зла; -вязі́; -ве́зены; зак.

1. каго-што. Везучы, наблізіць.

П. дровы к дому.

2. каго-што. Узяўшы з сабой па дарозе, давезці куды-н.

П. спадарожніка.

3. што і чаго. Прывёзшы, даставіць куды-н.

П. будаўнічыя матэрыялы.

|| незак. падво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць.

|| наз. падво́з, -у, м. і (разм.) падво́зка, -і, ДМ -зцы, ж.

|| прым. падвазны́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).

паме́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Велічыня чаго-н. у якім-н. вымярэнні.

П. участка.

П. туфель.

2. Ступень развіцця, велічыня, маштаб якой-н. з’явы.

Здарэнне набыло шырокія памеры.

3. Колькасць і характар стоп у вершаваных радках, якія з’яўляюцца асновай рытму; таксама колькасць рытмічных адзінак у музыкальным такце (спец.).

Ямб — двухдольны п.

Вальсы пішуцца памерам у тры чвэрці.

|| прым. паме́рны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

перакана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго (што).

1. і з дадан. Прымусіць паверыць чаму-н., упэўніць у чым-н.

Яго словы пераканалі нас.

Ён пераканаў, што трэба рабіць менавіта так.

2. з інф. або злуч. «каб». Угаворамі схіліць да чаго-н., прымусіць зрабіць што-н.

П. каго-н. застацца.

Трэба п. яго, каб ехаў сёння.

|| незак. перако́нваць, -аю, -аеш, -ае; наз. перако́нванне, -я, н.

|| наз. перакана́нне, -я, н.

перакруці́ць, -учу́, -у́ціш, -у́ціць; -у́чаны; зак., што.

1. Павярнуць кругом, процілеглым бокам, канцом.

П. педалі.

2. Звіць вельмі туга, крута; сапсаваць празмерным закручваннем.

П. вужышча.

П. кран.

3. Наматаць на што-н. другое або іначай.

П. шалік на шыі.

4. перан. Перайначыць, зрабіць на свой лад (разм.).

Новыя абставіны ўсё перакруцілі.

5. перан. Сказіць, змяніць змест, форму чаго-н. (разм.).

П. чые-н. словы.

|| незак. перакру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

грашы́ць, грашу́, гро́шыш і грашы́ш, грэ́шыць і грашы́ць, грэ́шым і грашы́м, гро́шыце і грашыце́, гро́шаць і граша́ць; незак.

1. Рабіць грэх (у 1 знач.).

Хто спіць, той не г. (прыказка).

2. супраць чаго або чым. Парушаць якія-н. правілы, супярэчыць каму-н.

Г. супраць ісціны.

|| зак. паграшы́ць, -грашу́, -гро́шыш і -грашы́ш, -грэ́шыць і -грашы́ць (да 2 знач.) і саграшы́ць, -грашу́, -грэ́шыш і -грашы́ш, -грэ́шыць і -грашы́ць (да 1 знач.).

вы́есці, -ем, -есі, -есць; -едзім, -есце, -едуць; вы́еў, -ела; вы́еш; -едзены; зак., што.

1. З’есці ўнутраную частку чаго-н.

В. начынку.

Не варты выедзенага яйца (не мае ніякага значэння; разм.).

2. З’есці ўсё, што знаходзіцца ў чым-н.

В. міску крупніку.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пашкодзіць, разбурыць чым-н. едкім.

Кіслата выела дзірку ў тканіне.

Дым выеў вочы (стала балюча глядзець ад дыму).

|| незак. выяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

нагуля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.

1. што і чаго. Пасучыся, стаць тлустым, прыбавіць у вазе (пра жывёлу).

Н. тлушчу.

2. што. Гуляючы, набыць што-н. (разм.).

Н. апетыт.

3. каго-што. Стаць цяжарнай, нарадзіць дзіця, не будучы замужам (разм., груб.).

4. Правесці нейкі час гуляючы (разм.).

Не вельмі тут нагуляеш.

|| незак. нагу́льваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач.).

|| наз. нагу́л, -у, м. (да 1 знач.; спец.).

каб¹, злуч.

1. мэтавы. Далучае да галоўнага даданы сказ з мэтавым або паясняльным значэннем.

Трэба чытаць больш выразна, каб усім было зразумела.

Спяшаюся, каб не спазніцца на цягнік.

2. умоўны. Далучае даданы сказ, які паведамляе пра ўмовы здзяйснення чаго-н.

Каб ён змог, то зрабіў бы сам.

Не прыехаў бы, каб не было патрэбы.

3. Уводзіць пабочныя і ўстаўныя словазлучэнні і сказы.

А я, каб ты ведала, заўтра паеду ў камандзіроўку.

кансервава́ць, -рву́ю, -рву́еш, -рву́е; -рву́й; -рвава́ны; незак., што.

1. Нарыхтоўваючы, падвяргаць спецыяльнай апрацоўцы для засцярогі ад псавання.

К. мяса.

2. Прымаць спецыяльныя тэхнічныя меры для засцярогі ад псавання, карозіі (спец.).

К. лесаматэрыялы.

К. машыны, станкі.

3. Часова прыпыняць развіццё, дзейнасць чаго-н.

К. будаўніцтва.

|| зак. закансервава́ць, -рву́ю, -рву́еш, -рву́е; -рву́й; -рвава́ны.

|| наз. кансерва́цыя, -і, ж. (да 2 і 3 знач.) і кансервава́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

кра́йні, -яя, -яе.

1. Які знаходзіцца на краі чаго-н., найбольш аддалены.

Крайняя хата ў вёсцы.

Крайняя Поўнач.

2. Вельмі моцны, надзвычайны, выключны.

Крайняя патрэба.

Крайнія меры.

3. Найбольш непрымірымы, радыкальны (пра погляды, кірункі, палітычныя групоўкі і пад.).

К. лібералізм.

Крайнія погляды.

4. Які нельга адкладваць на потым, апошні (пераважна пра час).

К. тэрмін.

◊

У крайнім выпадку — калі не будзе іншага выйсця.

Па крайняй меры — ва ўсякім выпадку, не менш чым.