Се́чань старое ‘студзень’ (Нас.). Укр. сі́чень, старое рус. сечень ‘студзень’, стараж.-рус. сѣчьнь ‘студзень; люты’, чэш. sečen ‘ліпень’, славац. velký sečeń ‘студзень’, malý sečeń ‘люты’, славен. дыял. sečenj ‘люты’, серб.-харв. се̑чањ, sijȇčanj ‘студзень’, балг. фальк. голя́м се́чко ‘студзень’, ма́лък се́чко ‘люты’, макед. сечко ‘люты’, ст.-слав. сѣчьнь ‘люты, студзень’. Прасл. *sěčьnь да *sekti, гл. сячы, як перыяд года, найбольш зручны для высечкі лесу з мэтай атрымання дзелавой драўніны (Шаўр, Этимология–1971, 98 і наст.), або для распрацоўкі ўчастка для раллі. Тлумачэнне, што месяц атрымаў назву па марозе, які “сячэ”, лічыцца народнай этымалогіяй. Назва для ‘ліпеня’ звязана з касьбой (старое *sěkti ‘зразаць траву’). Меркаванні Сноя (Бязлай, 3, 346) пра сувязі з літ. síekis, siẽkis ‘снежань студзень’ аналагічна літ. sãusis ‘студзень, снежань’ пры славен. súšec ‘сакавік’ (Сной₂, 713) падаюцца недастаткова абгрунтаванымі. Гл. ЕСУМ, 5, 258–259.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суга́к ’касцяное або драўлянае шыла з плоскім вастрыём для падплятання лапцей’, ’роўная тонкая палачка, якая прасоўваецца ў вушкі асновы лапцей’ (Бяльк.; маг., ЛА, 4), ’жалезны прут’ (Маш.), ’пруток з дроту для прапальвання дзірак у дрэве’ (Пятк. 2), ’спічак, швайка, шыла’ (глус., Янк. 3.; Мат. Гом.), ’завостраная палачка падплятаць лапці’ (Сцяшк. Сл.). Укр. суга́к ’жалезнае (або касцяное) шыла для праколвання дзірачак у пасталах, для развязвання вузлоў’. Паводле ЕСУМ (5, 465), з сува́к ’шыла, засаўка, хамуцік’ (гл. суваць), набліжанае да гак. Не выключана сувязь з соўгаць (гл.) з пераходам оў > у, параўн. саўга́к (пра старога чалавека), су́гнуць ’хуткім рухам пасунуць, усадзіць’ (дзятл., Сл. ПЗБ), сугану́ць ’саўгануць, рэзка перамясціць’ (Юрч. Вытв.), або з укр. суга́к, польск. suhak ’антылопа’ < караім. soɣak (sohak) ’малады алень, антылопа’ (Slavica Tarnopolensia, 1, 69), з рагоў якіх вырабляліся прылады. Гл. сайга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блінда́ж, ‑а, м.
Фартыфікацыйнае збудаванне для ўкрыцця жывой сілы ад агню зброі масавага паражэння. На подступах да лагера партызаны нарабілі бліндажы. Сіняўскі. Расколатыя прыступкі.. вядуць у .. бліндаж, засыпаны ігліцай і сасновымі шышкамі. В. Вольскі.
[Фр. blindage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́ндэр, ‑а, м.
1. Судна, нагружанае выбуховымі або лёгказапальнымі рэчывамі, якое прызначалася даўней для падпальвання непрыяцельскіх суднаў.
2. Судна, якое затапляецца пры ўваходзе ў гавань, бухту з мэтай загарадзіць уваход або выхад з яе.
[Ням. Brander.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грашо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да грошай, выражаецца ў грашах. Грашовыя знакі. Грашовы даход. Грашовая рэформа.
2. Які служыць для захоўвання грошай. Грашовая скрынка.
3. Які мае многа грошай; багаты. Грашовы чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́праж, ‑ы, ж.
1. Рыштунак для запрэжкі коней і іншай рабочай жывёлы. Лось асцярожны і баязлівы, але ў няволі хутка прыручаецца і можа хадзіць у вупражы. Прырода Беларусі.
2. Спец. Счэпнае прыстасаванне ў вагонах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́дамы, ‑ая, ‑ае; ‑а.
Разм. Тое, што і вядомы 1 (у 1 знач.). Ажно трэцяга дня князь прыдумаў адну Для дружыны пацеху, забаву: Загадаў ён пазваць гусляра-старыну, Гусляра з яго ведамай славай. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
візі́р 1, ‑а, м.
Спец.
1. Тое, што і відашукальнік.
2. Частка прыцэльнага прыстасавання з вузкай шчылінай.
3. Прылада для візіравання.
[Ням. Visier.]
візі́р 2, ‑а, м.
Вышэйшы саноўнік, дзяржаўны саветнік у некаторых краінах Блізкага Усходу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
водазабо́р, ‑а і ‑у, м.
1. ‑у. Спец. Падаванне вады з ракі ці вадасховішча ў арашальныя, суднаходныя каналы і водаправодныя сістэмы.
2. ‑а. Гідратэхнічнае збудаванне, якое служыць для забору вады з ракі ці вадасховішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́ўна, ‑ы, ж.
1. Валасяное покрыва авечак.
2. Састрыжанае такое покрыва як матэрыял для вырабу сукна, валёнак і інш. Часаць воўну. □ На лаве стаяць тры прасніцы. Дзве з кудзеляю, а адна з воўнаю. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)