трансфарма́тар 1, ‑а, м.
1. Спец. Апарат для павышэння або паніжэння напружання электрычнага току.
2. Кніжн. Тое, што пераўтварае, відазмяняе ўласцівасці чаго‑н.
[Ад лац. transformare — ператвараць.]
трансфарма́тар 2, ‑а, м.
1. Акцёр, які іграе некалькі роляў папераменна, хутка мяняючы грым, касцюм і пад.
2. Фокуснік, які стварае аптычныя ілюзіі ператварэння адных прадметаў у другія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укамплектава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
1. Сабраць, стварыць камплект чаго‑н. — Шрыфт у нас там ёсць? — папытаў я ў наборшчыкаў. — Не, няма, — адказаў Рыгор Квасіла. — Нават звычайнага, і таго мала. Нехта ўкамплектаваў не падумаўшы. Сабаленка.
2. Папоўніць да камплекту, закончыць камплектаванне. Укамплектаваць бібліятэку. Укамплектаваць полк да штатаў ваеннага часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укле́іць, уклею, уклеіш, уклеіць; зак., што.
1. Уставіўшы, прыклеіць да чаго‑н. Уклеіць карту ў кнігу.
2. перан.; і чым. Разм. Панесці ўдар, моцна выцяць, ударыць; адлупцаваць. [Тамаш:] — Дагані, дагані, сынку, ды цуглямі па хвасце ўклей! Чорны. [Апацей Еўдаксеевіч:] — Я яго, гада печанага, каб уладу меў, разлажыў бы .. ды ўклеіў, ды ўсыпаў... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уніза́ць, уніжу, уніжаш, уніжа; зак., што.
Нанізваючы, навешваючы, накрыць паверхню чаго‑н. вялікай колькасцю якіх‑н. прадметаў. Унізаць пальцы пярсцёнкамі. Унізаць ёлку цацкамі. // (часцей у форме дзеепрым. зал. пр.). Быць увешаным, пакрытым чым‑н. Прабраўся я праз .. заслон [дубкоў] і вачам сваім не паверыў: тонкія галінкі ляшчыны былі ўнізаны гронкамі арэхаў. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уну́тр, прысл. і прыназ.
1. прысл. У сярэдзіну. Прыняць лякарства ўнутр. □ Кветкі абляпілі сцяну дома, віліся вакол калоны на ганку, забіраліся па нацягнутых нітках на вокны, заглядвалі ўнутр. Хадановіч.
2. прыназ. з Р. У сярэдзіну, у межы чаго‑н. Ад вуліцы гэтае месца адгароджвала другая сцяна, якая рухнула ўнутр дома. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
успамяну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.; каго-што, пра каго-што і з дадан. сказам.
Разм. Тое, што і успомніць. Ужо шмат чаго ўспамянулі і перагаварылі мы, калі ў пакой увайшоў чалавек у форме афіцэра Чэхаславацкай арміі. Мележ. Люба ўспамянула, што ёй час дахаты, — казалі ж, каб не бавілася. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устрыво́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Прыйсці ў стан трывогі; усхвалявацца. Людзі ўстрывожыліся, пачалі прыслухоўвацца, але ніякай небяспекі не было відаць. Маўр. Маці, убачыўшы Васіля дома, устрывожылася — ці не здарылася што на ферме. Гаўрылкін. Неяк падвечар на лузе з’явілася маці. Дзед аж устрывожыўся: чаго гэта яна па такой далі сюды прыйшла? Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усхвалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак.
1. і што. Прывесці ў рух паверхню чаго‑н.; выклікаць хвалі. Шторм усхваляваў возера. Вецер усхваляваў жыта.
2. каго. Прывесці ў стан хвалявання, непакою; устрывожыць. Расказ хлопчыка да слёз ўсхваляваў Марыну Мікалаеўну. Кавалёў. Шырокім шляхам прыляцела ў вёску чуткі аб рэвалюцыі. Яна ўсхвалявала людзей. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фетышызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.
Ператварыць (ператвараць) што‑н. у фетыш (у 2 знач.), адносіцца да чаго‑н. як да фетыша. [Надзя:] — Мне здаецца, Косця, што ты крыху фетышызуеш сваю тэхніку. Лынькоў. Вызначаючы ў сваіх ранніх вершах спецыфічнасць мастацкага пазнання свету, Багдановіч ніколі, аднак, не фетышызаваў яго. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шумо́к 1, ‑мку, м.
Разм. Невялікі, слабы, лёгкі шум (у 1 знач.). У зале стаяў стрыманы шумок. Колас.
•••
Пад шумок — непрыкметна, незаўважна; маскіруючыся, прыкрываючыся чым‑н.
шумо́к 2, ‑мку, м.
Разм. Тое, што і шум 2. [Кучучыха:] — Вазьмі, дзеўка, лыжку ды шумок трошкі пазбірвай, а я тым часам чаго пагляджу. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)