Мільярд ’лік і лічба 1 000 000 000’, мільярды ’вялікая колькасць, мноства’ (ТСБМ). З рус. миллиард ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 89), якое з франц. milliard, утворанага ў XVIII ст. ад mille ’тысяча’ + суфікс ‑ard. Мільярдэр (ТСБМ), якое, відаць, таксама з рус. мовы, утворанае паводле мільянер < рус. миллионер < франц. millionaire (1740 г.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зара́д, ‑а і ‑у, М ‑дзе, м.
1. ‑у. Пэўная колькасць выбуховага рэчыва, шроту, карцечы, якая змяшчаецца ў снарадзе, патроне, стрэльбе. Тапурыя высыпаў на далонь рэшткі пораху. Заставалася якраз на адзін зарад. Самуйлёнак. У стрэльбе быў добры зарад шроту. Корбан.
2. ‑а. Баявы снарад, патрон і пад. [Ётка] дастае з пісьмовага стала рэвальверы і гарады да іх. Чорны. // Куля, шрот, карцеч з пэўнай колькасцю выбуховага рэчыва, запраўленыя ў канал агнястрэльнай зброі. Забіць шомпалам зарад. // Пэўная колькасць выбуховага рэчыва са ўзрывальнікам. Толавы зарад. □ Узляцеў у паветра мост, пахіснулася і пахілілася вадакачка. Лясніцкі загадаў падкласці пад яе адзін зарад. Шамякін.
3. ‑у. Колькасць электрычнасці ў якім‑н. целе. Дадатны зарад. Адмоўны зарад. Рознаіменныя гарады.
4. ‑у; перан.; чаго. Запас якіх‑н. пачуццяў, якасцей і пад. Зарад энергіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навыко́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Выкапаць вялікую колькасць паглыбленняў. [Лявон] поўз і ўвесь час правальваўся ў нейкія ямы. І хто іх толькі навыкопваў? Дамашэвіч.
2. Капаючы, дастаць, выняць многа чаго‑н. Навыкопваць кустоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навычэ́сваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Выдаліць або здабыць часаннем вялікую колькасць чаго‑н. Навычэсваць кудзелі з ільну.
навычэ́сваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Вырабіць з дрэва сякерай, склюдам многа чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надрабі́ць 1, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак., што.
Падоўжыць, павялічыць вязаннем што‑н. Надрабіць панчохі.
надрабі́ць 2, ‑драблю, ‑дробіш, ‑дробіць; зак., чаго.
Разбіўшы, разламаўшы на дробныя часткі, нагатаваць нейкую колькасць чаго‑н. Надрабіць кучу камення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намары́ць, ‑мару́, ‑мо́рыш, ‑мо́рыць; зак.
1. каго. Натруціць, наатручваць. Памарыць прусакоў.
2. перан.; каго-што. Вельмі стаміць, змерыць. Намарыць ногі.
3. чаго. Спец. Апрацаваць нейкую колькасць драўніны спецыяльным растворам або афарбаваць марылкай. Намарыць дубу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насмы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Разм. Наскубці нейкую колькасць чаго‑н.; натузаць, нацягаць. Насмыкаць кудзелі. Насмыкаць сена. □ Цераз Верхакі не іду, а бягу загуменнямі, бо могуць перапыніць хлапчукі і насмыкаць за косы. Каліна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахадзі́ць, ‑хаджу, ‑ходзіш, ‑ходзіць; зак.
1. Ходзячы, прайсці нейкую колькасць кіламетраў. Нахадзіць за дзень дваццаць кіламетраў.
2. Пахадзіць нейкі час. — Галодны не находзіць у школу... Жыць трэба. Аб хлебе дбаць, — павысіў голас Мітрафан. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кі́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Разм. Такая колькасць чаго‑н., якую можна ўзяць за адзін раз і кінуць. Кідка сена. □ Зашорхалі рыдлёўкі ў зямлі, паляцелі кідкі направа і налева. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́лькі-не́будзь, займ. і прысл.
1. займ. і прысл. неазначальнае. Якая-небудзь колькасць, некалькі. У цябе ёсць колькі-небудзь грошай?
2. прысл. неазначальнае. У той або іншай меры, ступені. Хоць бы колькі-небудзь падумаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)