Ро́бат ’аўтамат, які выконвае складаныя дзеянні, падобныя да дзеянняў чалавека’ (ТСБМ). Праз рус. ро́бот з чэш. robot ’штучны, механічны рабочы’, створанага Карлам Чапекам у драме «R.U.R.» (1920 г.). Узыходзіць да раннепрасл. *orbъ > прасл. *robъ/*rabъ ’раб’ < і.-е. *orbhos.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тапе́лец ’чалавек, які ўтапіўся або топіцца’ (ТСБМ). Запазычана літаратурным шляхам (Купала) з польск. topielec ’тс’, ’істота, што жыве ў вадзе і зацягвае туды грэшнікаў; вадзянік’, што ад topiel ’глыбокае месца ў рацэ, у возеры, топкае балота’. Гл. наступныя словы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бяссме́ртны, ‑ая, ‑ае.
1. Які вечна жыве: неўміручы. Народ бяссмертны.
2. Выс. Які застаецца назаўсёды ў памяці людзей; незабыўны. Бяссмертны подзвіг. □ Ён [Ленін] — жывы, ён — бяссмертны, ён — вечны. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камбінацы́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які асноўваецца на камбінацыі (у 1 знач.), звязаны з ёй. Камбінацыйныя табліцы.
2. Які асноўваецца на камбінацыі (у 3 знач.). Камбінацыйная гульня ў футбол.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канфу́злівы, ‑ая, ‑ае.
Які лёгка канфузіцца, бянтэжыцца; сарамлівы. Канфузлівая дзяўчына. □ На фронце [Саламон] не быў ні палахлівыя, ні канфузлівым, а тут — канфузіцца... Бядуля. // Які выражае канфуз, збянтэжанасць. Канфузлівы выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канцэрці́на, нескл., н.
1. Музычны інструмент, які мае выгляд шасціграннага гармоніка.
2. Музычны твор тыпу канцэрта (у 2 знач.), які адрозніваецца ад апошняга меншай складанасцю і меншымі памерамі.
[Іт. concertino.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грабе́жніцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да грабежніка, грабежнікаў, уласцівы ім. Грабежніцкія планы. // Які вядзецца з мэтай грабяжу, аграблення. Грабежніцкая вайна. // Празмерна высокі, вымагальны. Грабежніцкія штрафы. Грабежніцкія цаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
да́мскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да дамы, дам (у 1 знач.), належыць або ўласцівы ім. Дамскі вальс. Дамскі веласіпед. Дамскія туфлі. // Які складаецца з дам. Дамская кампанія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дарэвалюцы́йны, ‑ая, ‑ае.
Які адносіцца да часу, што папярэднічаў якой‑н. рэвалюцыі. Дарэвалюцыйны перыяд. // Які адносіцца да часу, што папярэднічаў Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. Дарэвалюцыйная Беларусь. Дарэвалюцыйнае выданне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дваццацігадо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які працягваецца дваццаць гадоў. Дваццацігадовая дружба.
2. Узростам у дваццаць гадоў. Дваццацігадовы юнак.
3. Які мае адносіны да дваццацігоддзя (у 2 знач.). Дваццацігадовы юбілей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)