Ко́лькі ’тс’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Бяльк., ТС, Ян.). Укр. колькі, рус. колько, ст.-рус. колько ’тс’, ст.-слав. колико, балг. колко, серб.-харв. коли̏ко, славен. kóliko, польск. kilka, kolko, чэш. kolik, славац. koľko, в.-луж. kelko, н.-луж. kelko ’тс’. Прасл. koli генетычна суадносіцца з літ. keli ’некаторыя’, ст.-грэч. πηλίκος ’такі вялікі’ (Трубачоў, Эт. сл., 10, 135).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матла́ць ’размахваць’ (ТС), матла́цца ’развявацца’ (Нікан.), матлуха́цца ’матляцца’ (ТС), матляха́ць (груб.) ’махаць’ (шчуч., Сцяшк. Сл.), матляха́тыса ’развявацца, хістацца’ (пін., Нар. лекс.). Да мата́ць (гл.), да асновы якога дадаюцца суфіксы ‑л‑ (‑лʼ‑) і ‑х‑а. Такі ж суфікс ‑л‑ (‑ль‑) назіраецца ў серб.-харв. космецк. умотла̏т, замотла̏т пры літаратурным умо̀тати, замо̀тати ’замотваць’, серб.-харв. мо̀тљати се ’матацца, намотвацца’, ’умешвацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
несумяшча́льны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які не можа існаваць, спалучацца з чым‑н. Часам сутыкаліся паміж сабою прынцыпова несумяшчальныя пункты погляду, розныя арыентацыі, неаднолькавае разуменне шляхоў развіцця беларускай літаратуры. Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нядобранадзе́йны, ‑ая, ‑ае.
Уст. Які не заслугоўвае даверу ў палітычных адносінах. // У дарэвалюцыйнай Расіі — такі, што выклікаў ва ўрадавых колах падазрэнні ў спачуванні рэвалюцыйным ідэям, прыналежнасці да рэвалюцыйнай арганізацыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няўва́жны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і няўважлівы. За няўважныя адносіны да спраў Начальнік агранома школіў. Корбан. [Антон Паўлавіч:] Вось вырасце.. [хлопчык] і не будзе такі няўважны і жорсткі, як бацька... Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непрапі́саны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае прапіскі дзе‑н. — Бачыш, усё-такі нешта пранюхалі. Толькі невядома, каго.. [следчы і паліцэйскія] шукалі: Жадзейку ці непрапісанага Сяргея? — з пытаннем да ўсіх звярнулася Эма. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́ечны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да байкі 1. Баечны сюжэт. Ваенны жанр. // Такі, як у казцы, дзівосны. Тут, што ні крок, то дзіва, Нібы баечны то кут! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бей, бея, м.
Тытул дробных феадалаў або службовых асоб у некаторых краінах Блізкага і Сярэдняга Усходу. // Асоба, якая мае такі тытул. // Дадатак да імя ў значэнні: пан. Ізмаіл-бей.
[Тур.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знату́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Разм. Надарвацца, падарвацца. — Той жа завідушчы, Ахрэм, у дровы ездзіў. Дык такі воз наваліў .., а конь гарачы, то знатужыўся. Вока стала кр[оўю] налівацца. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ідэнты́чны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Такі самы, аднолькавы, раўназначны. Ідэнтычныя ўмовы. Ідэнтычныя па значэннях словы. □ Народ і нацыя. Мы рэдка задумваемся над тым, што гэта катэгорыі далёка не ідэнтычныя. Бярозкін.
[Ад лац. identicus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)