та́бель, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Спіс, пералік чаго-н. у пэўным парадку.
2. Ведамасць паспяховасці вучняў.
3. Спецыяльная ведамасць для ўліку рабочага часу ва ўстановах, арганізацыях і пад.
○
Табель аб рангах — у дарэвалюцыйнай Расіі: суадносіны чыноў ваеннага, грамадзянскага і прыдворнага ведамстваў па рангах, класах.
|| прым. та́бельны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ужы́ць², -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ло́; -ыві́; -ы́ты; зак., што.
Выкарыстаць, прымяніць што-н. для чаго-н.
У. новы метал.
У. незразумелае слова.
У. што-н. у ежу.
У. свае веды.
|| незак. ужыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ужыва́нне, -я, н. і ужы́так, -тку, м.
Рэчы хатняга ўжытку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ца́ца, -ы, мн. -ы, цац, ж. (разм.).
1. Рэч, якая служыць для забаўляння дзяцей; цацка.
2. Пра спакойнае, паслухмянае дзіця.
Ц.-хлопчык, слухае маму.
3. Пра таго, хто важнічае, мае вялікія прэтэнзіі (неадабр.).
О, гэта добрая ц.!
◊
Цаца-цаца, ды ў кішэнь (разм.) — пра таго, хто не праміне ўзяць чужое.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цясні́цца, -ню́ся, -ні́шся, -ні́цца; -ні́мся, цесніце́ся, -ня́цца; незак. (разм.).
1. Размяшчацца ў вялікай колькасці на невялікай прасторы блізка адзін ад аднаго.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Захапляць, напаўняць сабою (пра думкі, пачуцці).
У галаве цясніліся думкі.
3. Рухацца, станавіцца цясней, вызваляючы месца для каго-, чаго-н.; пацясняцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чыгу́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Рэйкавая дарога, прызначаная для руху цягнікоў.
Пракласці чыгунку.
Рамонт чыгункі.
2. Комплекснае транспартнае прадпрыемства, якое забяспечвае перавозку пасажыраў і грузаў па такой дарозе.
Працаваць дыспетчарам на чыгунцы.
3. Чыгунная печка (разм.).
|| прым. чыгу́начны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шпале́ра, -ы, мн. -ы, -ле́р і -аў, ж.
1. толькі мн. Матэрыял у выглядзе шырокіх палос узорыстай паперы для абклейкі сцен у жылых памяшканнях.
2. толькі мн. Шарэнгі войск па баках руху каго-н.
3. звычайна мн. Рад дрэў, хмызняку па баках дарогі (спец.).
|| прым. шпале́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
брандва́хта, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.
1. Вартавое судна на рэйдзе або ў порце для назірання за выкананнем устаноўленых правіл руху караблёў, шлюпак і пад.
2. Дапаможнае судна землечарпальнага каравана.
[Гал. brandwacht.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бром, ‑у, м.
1. Хімічны элемент, цяжкая вадкасць, якая дае чырвона-бурую пару з рэзкім непрыемным пахам.
2. Лякарства для супакойвання нервовай сістэмы, якое мае ў сваім саставе бромістыя злучэнні.
[Ад грэч. brōmos — дрэнны пах.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
будзі́льнік, ‑а, м.
Гадзіннік са спецыяльным заводам для падачы званка ў патрэбны час. Несцяровіч вярнуўся ў пакой. .. Павесіў трубку, навёў будзільнік на сем гадзін раніцы і кінуўся ў пасцель. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
букле́т, ‑а, М ‑леце, м.
Выданне, надрукаванае на адным лісце і складзенае ў выглядзе гармоніка; прыстасавана для чытання або разгляду не разразаючы старонак. Буклет-даведнік. Буклет «Літаратурны музей Янкі Купалы».
[Фр. bouclette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)