Verbum

свіння́, -і́, мн. сві́нні і (з ліч. 2, 3, 4) сві́нні, свіне́й, ж.

1. Парнакапытная млекакормячая жывёліна, свойскі від якой разводзяць для атрымання сала, мяса, скуры, шчаціння.

2. перан. Пра таго, хто робіць каму-н. непрыемнасці, пра няўдзячнага, нявыхаванага чалавека (разм.).

С. ты, а не чалавек.

3. перан. Пра бруднага, неахайнага чалавека.

◊

Падлажыць свінню каму (разм., неадабр.) — зрабіць непрыемнасць.

|| памянш. сві́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.).

○

Марская свінка — невялікая бясхвостая жывёліна-грызун.

|| прым. свіны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

чапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Дакранацца, датыкацца да каго-, чаго-н.

Не чапай рукамі!

2. што. Браць, карыстацца (разм.).

Не чапай майго нічога.

3. каго-што. Закранаць, турбаваць каго-н.; крыўдзіць (разм.).

Не чапай яго, няхай спіць.

4. каго-што. Умешвацца ў чые-н. справы; перашкаджаць каму-н. (разм.).

Не чапай дзяцей, хай гуляюць.

5. каго-што. Знішчаць, вынішчаць; прыносіць шкоду каму-, чаму-н.

Нельга ч. птушыныя гнёзды.

6. Нападаць на каго-, што-н.

Воўк падышоў блізка, але авечак не чапаў.

паве́даміць, -млю, -міш, -міць; -млены; зак., каму, што, аб кім-чым, пра каго-што і са злуч. «што».

Давесці да ведама.

П. аб здарэнні на рэактары.

П. апошнія звесткі.

|| незак. паведамля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. паведамле́нне, -я, н.

падко́п, -у, м.

1. гл. падкапацца, падкапаць.

2. мн. -ы, -аў. Падземны ход.

Пад падлогай быў п.

3. мн. -ы, -аў, перан. Інтрыгі з мэтай нашкодзіць каму-н. (разм.).

Рабіць п. пад каго-н.

|| прым. падко́пны, -ая, -ае.

памо́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Чалавек, які памагае каму-н. у чым-н.

П. у рабоце.

2. Тое, што і намеснік (у 2 знач.).

П. машыніста цеплавоза.

|| ж. памо́чніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 1 знач.).

вы́гаварыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.

1. што. Вымавіць, сказаць.

Гэта слова цяжка в.

2. што. Дамагчыся абяцання чаго-н. (разм.).

В. тыдзень адтэрміноўкі.

3. каму. Прабраць (разм.).

Маці выгаварыла хлапчуку за свавольства.

|| незак. выгаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.

інструктава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак. і незак., каго-што.

Даць (даваць) каму-н. кіруючыя ўказанні.

І. рабочых па тэхніцы бяспекі.

|| зак. таксама праінструктава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.

|| наз. інструкта́ж, -у, м. і інструктава́нне, -я, н.

скарыста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

Выкарыстаць каго-, што-н. для якой-н. справы; знайсці прымяненне каму-, чаму-н.

С. вольны час для падрыхтоўкі.

С. рукапісныя матэрыялы.

|| незак. скарысто́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. скарыста́нне, -я, н.

заказа́ць², -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што, каму-чаму і з інф. (уст.).

Забараніць, зрабіць недаступным.

Усе дарогі яму заказаны.

Сэрцу не закажаш.

Дзясятаму з. (зарачыся ніколі больш не рабіць чаго-н.).

|| незак. зака́зваць, -аю, -аеш, -ае.

запарушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны; зак., што.

1. Забрудзіць, пашкодзіць чым-н., што трапіла ў сярэдзіну.

З. вушы.

2. Прысыпаць, зацерушыць.

Снег запарушыў зямлю.

◊

Вока не запарушыць каму (разм.) — пра ціхага, бяскрыўднага чалавека.

|| незак. запару́шваць, -аю, -аеш, -ае.